Pakiet SLIM VAT 3 – zmiany w podatkach w 2022 r.

Na początku 2022 r. Ministerstwo Finansów zapowiedziało wprowadzenie kolejnych przepisów mających na celu uproszczenie rozliczeń podatników w zakresie VAT. Całość nazwano pakietem SLIM VAT 3.

Planuje się, żeby przepisy weszły w życie w ostatnim kwartale 2022 r.

W artykule zostały opisane propozycje i kierunki zmian, jakie zaprezentowało Ministerstwo Finansów, a które są planowane w ramach pakietu SLIM VAT 3.

Podwyższenie progu sprzedaży dla małego podatnika

Obecnie na podstawie art. 2 pkt 25 lit. a ustawy o VAT[1], małym podatnikiem jest podatnik, u którego wartość sprzedaży brutto nie przekroczyła 1 200 000 euro.

Mali podatnicy mogą korzystać z uproszczeń polegających na możliwości:

• rozpoznawania obowiązku podatkowego w VAT według metody kasowej (jest on rozpoznawany wówczas dopiero z momentem otrzymania zapłaty);
• korzystania z rozliczeń kwartalnych.

Uproszczenia te pozostaną bez zmian. Modyfikacji natomiast ma ulec próg, od którego podatnika uważa się za małego podatnika. Ma on zostać podwyższony z 1 200 000 euro do 2 mln euro.

Oznacza to, że większa rzesza podatników będzie mogła korzystać z tego rozwiązania.

Wprowadzenie przepisów określających kurs przeliczeniowy w przypadku faktur korygujących

Obecnie nie ma żadnych przepisów, które by regulowały, jaki kurs należy zastosować przy wystawieniu faktury korygującej, jeżeli pierwotna faktura została wystawiona w walucie obcej.

Zamiarem projektodawców jest wprowadzenie takich uregulowań do ustawy o VAT.

Przy czym zasad tych nie będziemy stosować do tych przypadków, gdzie przeliczenia dokonujemy według kursów wynikających z przepisów o podatkach dochodowych.

Kurs przy korekcie in minus

Obecnie nie ma przepisów, które regulowałyby, jaki kurs waluty należy stosować w przypadku korekt in minus.

Może się natomiast zdarzyć, że korekta dotyczy transakcji, dla której wynagrodzenie wraz z kwotą podatku ustalone zostało w walucie obcej. Konieczne jest w takim przypadku również przeliczenie wartości z korekty na złote.

W ramach pakietu SLIM VAT 3 przewidziano propozycję, aby przy korekcie in minus zawsze stosować kurs pierwotny (tj. zastosowany w fakturze, którą korygujemy).

Dodatkowo proponuje się odrębne rozwiązanie dla zbiorczych korekt in minus z tytułu udzielonego rabatu (przypadek z art. 106j ust. 3 ustawy o VAT). Podatnik ma wówczas stosować kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej.

Kurs przy korekcie in plus

Regulacji w zakresie kursów nie ma obecnie również w odniesieniu do korekt in plus. Zmiany w ramach pakietu SLIM VAT 3 mają dotyczyć również tego obszaru.

W przypadku korekt zwiększających podstawę opodatkowania, stosowany ma być kurs danej waluty ogłoszony przez Narodowy Bank Polski (NBP) na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania.

Przy czym jeśli korekta zostanie wystawiona przed powstaniem obowiązku podatkowego, to właściwy ma być kurs zastosowany w korygowanej fakturze tj. kurs zastosowany w fakturze wystawianej przed powstaniem obowiązku podatkowego.

Kurs przy zbiorczej korekcie WNT

Dodatkowe regulacje przewidziano w odniesieniu do zbiorczych korekt z tytułu udzielonego rabatu odnoszących się do Wewnętrznego Nabycia Towaru (WNT). W takim przypadku stosowany ma być kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej.

Zmiana przesłanek do odliczenia VAT przy WNT

Aktualnie odliczenie podatku naliczonego z tytułu WNT warunkowane jest posiadaniem faktury wystawionej przez kontrahenta. Wynika to z art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. a ustawy o VAT. Warunek ten ma przestać obowiązywać – proponuje się usunięcie ww. przepisu.

A zatem po zmianach jedyną przesłanką do odliczenia VAT w przypadku WNT miałoby być wykazanie podatku należnego z tytułu WNT (wyłącznie warunek przewidziany w art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b ustawy o VAT).

Podwyższenie proporcji odliczenia do 100% – nowe warunki

Zmiany w pakiecie SLIM VAT 3 dotyczyć mają również proporcji odliczenia, którą obliczają podatnicy wykonujący zarówno czynności dające prawo do odliczenia podatku naliczonego (np. sprzedaż opodatkowana 23% VAT), jak i czynności niedające takiego prawa (np. sprzedaż zwolniona z VAT).

Planuje się zwiększenie kwoty pozwalającej na uznanie, że proporcja określona przez podatnika wynosi 100%, w sytuacji gdy przekroczyła u niego 98%.

Obecnie jeżeli proporcja odliczenia u danego podatnika przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, która wynika z zastosowania tej proporcji, w skali roku jest mniejsza niż 500 zł, to podatnik może uznać, że proporcja wynosi 100%. Wynika to z art. 90 ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT.

Próg 500 zł ma zostać podwyższony do 10 000 zł.

Podatnik będzie mógł zrezygnować z rocznej korekty odliczenia

Odliczenie VAT przez podatników stosujących proporcję odliczenia jest w danym roku dokonywane na podstawie tzw. proporcji wstępnej. Po zakończeniu roku podatnik jest zobligowany do wyliczenia proporcji ostatecznej.

Obecnie w każdym przypadku, gdy korekta ostateczna różni się od korekty wstępnej, to na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy o VAT podatnik zobligowany jest do przeprowadzenia korekty rocznej.

Po zmianach podatnicy mają mieć możliwość rezygnacji z dokonania korekty, jeżeli różnica nie przekroczy 2 punktów procentowych.

Przy czym w przypadku gdy wskaźnik proporcji ostatecznej będzie niższy niż proporcji wstępnej, dodatkowym warunkiem będzie to, aby kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu nie przekraczała 10 000 zł.

Brak obowiązku wystawiania zarówno faktury zaliczkowej jak i końcowej, jeżeli zdarzenia miały miejsce w tym samym okresie rozliczeniowym

Do obowiązków podatnika należy m.in. dokumentowanie fakturą otrzymanych zaliczek (tzw. faktura zaliczkowa), jak i dokonane dostawy lub wykonane usługi (tzw. faktura końcowa lub rozliczeniowa).

Przepisy nie regulują, jak ma postąpić podatnik, który w tym samym miesiącu otrzymał zaliczkę (np. 30% należności) oraz wykonał usługę. Czy należy w takim przypadku wystawić dwie faktury – tj. zaliczkową i końcową, czy też wystarczy wystawienie jednej faktury (np. tylko końcowej).

W ramach pakietu SLIM VAT 3 proponuje się wprowadzenie przepisów, które w takich przypadkach będą pozwalały na niewystawienie faktury zaliczkowej. Przy czym wówczas konieczne ma być wskazanie w fakturze końcowej daty otrzymania zaliczki.

Brak obowiązku drukowania raportów fiskalnych

Obecnie obowiązkiem podatnika stosującego kasy fiskalne jest m.in. dokonywanie wydruku dokumentów wystawianych przez kasę (np. raportów fiskalnych).

Po zmianach taki wydruk dokumentów ma nie być konieczny w przypadku stosowania kasy online, w tym wirtualnej.

Obniżenie sankcji VAT

Obecnie na podstawie art. 112b ust. 2a ustawy o VAT, kontrolowanemu, który w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej skorzysta z uprawnienia do skorygowania deklaracji w zakresie objętym tą kontrolą, wymierzana jest sankcja w niższej wysokości – tj. 15% (w porównaniu do sankcji w podstawowej wysokości – tj. 30%, wymierzanej na podstawie art. 112b ust. 1 ustawy o VAT). Planowane jest obniżenie tej wartości do 5%.

Jednocześnie na mocy art. 112b ust. 2 ustawy o VAT, podatnikowi, który po zakończeniu kontroli podatkowej lub celno-skarbowej złożył korektę lub deklarację uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości, wymierzana jest obecnie sankcja w wysokości 20%. Planowane jest jej obniżenie do 10%.

Zgodnie z deklaracjami Ministerstwa Finansów, celem tych zmian jest „takie ukształtowanie przepisów, by zwiększyć motywacyjną funkcję stawki obniżonej w przypadku zachowania podatnika zgodnego z oczekiwaniami organu podatkowego, który stwierdził nieprawidłowości w rozliczeniach”[2].

Możliwość odstąpienia przez organ podatkowy od wymierzenia sankcji VAT

Aktualnie brakuje przepisów, które pozwalałyby organom podatkowym odstąpić od wymierzenia sankcji VAT w przypadku, gdy zaniżenie zobowiązania nie wynika z celowych działań podatnika i nie jest związane z oszustwami.

O niezgodności takiego stanu rzeczy z prawem unijnym orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 15 kwietnia 2021 r. w sprawie C‑935/19. TSUE uznał, że przepisy unijne stoją na przeszkodzie polskim regulacjom „które nakładają na podatnika, który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z podatku od wartości dodanej (VAT) jako transakcję podlegającą temu podatkowi, sankcję wynoszącą 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej, w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu, który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności”.

W ramach pakietu SLIM VAT 3 planowane jest wprowadzenie regulacji, które będą pozwalały odstąpić organowi od wymierzenia sankcji VAT.

Zgodnie z proponowanym brzmieniem przepisów, ma to być możliwe w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności, z których można wywnioskować, że podatnik działał z należytą starannością, jakiej można było od niego oczekiwać w danej sytuacji, oraz pod warunkiem, że nieprawidłowość nie skutkowała uszczupleniem należności z tytułu podatku lub nie może skutkować uszczupleniem tej należności.

Zwolnienie z VAT dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi

Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT obecnie zwolnieniu z VAT podlegają usługi
zarządzania funduszami inwestycyjnymi z siedzibą w Polsce. Proponuje się, aby zwolnienie to mogło być stosowane również do usług zarządzania funduszami z siedzibą w innych państwach Unii Europejskiej.

Zwolnienie z VAT przy imporcie towarów dla potrzeb przedstawicielstw dyplomatycznych

Ustawa o VAT przewiduje zwolnienie dla importu towarów przeznaczonych do użytku obcych przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, misji specjalnych oraz niektórych pracowników tych placówek (art. 80 ustawy o VAT).

Przy czym warunkowane jest to nieodstępowaniem tych towarów przez okres 3 lat na rzecz osób innych niż wskazane w art. 80 ustawy o VAT.

Jednocześnie w ramach pakietu SLIM VAT 3 planuje się wprowadzenie regulacji pozwalającej na odstąpienie samochodów osobowych i innych pojazdów przed tym terminem, jeżeli niezachowanie terminu jest uzasadnione okolicznościami związanymi z ważnym interesem służby, dotyczącymi przesiedlenia tej osoby w celu podjęcia pracy w innym państwie, oraz osoba ta przebywała na terytorium Polski nie krócej niż 2 lata.

Zmiana w przepisach regulujących WDT

Co do zasady, podatnik dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) może do tej dostawy stosować 0% stawkę VAT. Przy czym w celu jej zastosowania zgromadzić musi odpowiednie dowody potwierdzające, że towary zostały przewiezione z Polski do innego państwa Unii Europejskiej.

W przypadku, gdy z dużym opóźnieniem uzyskamy dokumenty potwierdzające WDT, to stosujemy art. 42 ust. 12a ustawy o VAT. Z regulacji tej wynika, że w takiej sytuacji podatnik wykazuje WDT ze stawką 0% w rozliczeniu za okres, w którym miała miejsce dostawa.

Planuje się doprecyzowanie tej regulacji i wskazanie, że wykazanie WDT powinno w takim przypadku nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Obowiązek podatkowy dla WDT powstaje bowiem z zasady w chwili wystawienia faktury.

Zmiany w przepisach o transakcjach łańcuchowych

Planuje się ponadto wprowadzenie zmiany doprecyzowującej, iż przepisów o transakcjach łańcuchowych nie stosuje się do przypadków, gdy podatnikiem jest tzw. interfejs elektroniczny uznawany za dostawcę. Dotychczas brakowało tego typu wyłączenia, co mogło rodzić wątpliwości interpretacyjne.

Jako przykład można wskazać wewnątrzwspólnotową sprzedaż towarów na odległość dokonywaną na rzecz nabywcy w Polsce i realizowaną przez podmiot spoza Unii Europejskiej za pośrednictwem operatora interfejsu elektronicznego ułatwiającego tę dostawę. Do takich przypadków nie stosujemy ogólnych zasad przewidzianych dla transakcji łańcuchowych.

Zamiana faktora a podzielona płatność

Nierzadko zdarza się, że klient korzystający z faktoringu decyduje się na zamianę faktora. W takiej sytuacji w okresie do kiedy proces zamiany zostanie zakończony, dotychczasowy faktor może otrzymywać należności od nabywców, którzy stosują mechanizm podzielonej płatności. Wówczas dotychczasowy faktor odpowiada solidarnie za otrzymany podatek, na podstawie art. 108a ust. 5 ustawy o VAT.

Obecnie w celu uwolnienia się od tej odpowiedzialności dotychczasowy faktor przelewa kwotę VAT na rachunek VAT dostawcy, a ten następnie przelewa tę kwotę na rachunek VAT nowego faktora. Pozwala to uwolnić dotychczasowego faktora od ww. odpowiedzialności solidarnej – zastosowanie znajduje art. 108a ust. 6 ustawy o VAT).

Niemniej jednak cała procedura jest uciążliwa. Z tego względu planuje się wprowadzenie nowego sposobu na uwolnienie się od odpowiedzialności solidarnej. Podatnik zostanie z niej uwolniony w razie dokonania płatności na rachunek VAT podatnika będącego instytucją finansową wskazaną w umowie o nabyciu wierzytelności zawartej między tą instytucją finansową a dostawcą lub nabywcą.

A zatem dotychczasowy faktor będzie mógł dokonać przelewu kwoty VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego faktora, z pominięciem przelewu na rzecz dostawcy.

Korekta deklaracji w procedurze OSS oraz IOSS

Może się zdarzyć, że podatnik, który stosował procedurę unijną lub nieunijną (tzw. procedura One Stop Shop, czyli OSS), nie jest już w tej procedurze, a musi złożyć korektę tej deklaracji. Brakuje obecnie regulacji, które określałyby, w jaki sposób taką korektę należy złożyć. W ramach pakietu SLIM VAT 3 mają zostać wprowadzone przepisy, które tę materię doprecyzują.

Taka sama możliwość ma być wprowadzona w ramach procedury Import One Stop Shop, czyli IOSS.

Mechanizm podzielonej płatności w grupie VAT

Od 1 lipca 2022 r. wchodzą w Polsce przepisy o tzw. grupie VAT. W razie jej utworzenia, członkowie grupy tracą status podatnika. Podatnikiem staje się grupa VAT. Jednocześnie jeden z członków grupy VAT pełni funkcję przedstawiciela, który dokonuje zapłaty VAT do urzędu skarbowego.

W związku z powyższym planuje się wprowadzenie regulacji, która pozwoli na przekazywanie przez członków grupy VAT środków z ich rachunków VAT na rachunek VAT przedstawiciela.

W takim przypadku w komunikacie przelewu, zamiast numer faktury wskazywana ma być adnotacja „przekazanie – grupa VAT”, a zamiast NIP kontrahenta wskazywany ma być NIP grupy VAT.

Rozszerzenie katalogu należności publicznoprawnych możliwych do opłacenia z rachunku VAT

W ramach planowanych zmian przewidziano również nowe tytuły, które będą mogły być regulowane z wykorzystaniem środków zgromadzonych na rachunkach VAT podatników.

Planuje się wprowadzenie możliwości regulowania z rachunku VAT następujących należności:

• podatku od wydobycia niektórych kopalin,
• podatku od sprzedaży detalicznej,
• opłaty od środków spożywczych,
• zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji,
• podatku tonażowego oraz
• tzw. podatku od małpek.

Zmiany dotyczące wiążących informacji stawkowych

W ramach pakietu SLIM VAT 3 planowana jest konsolidacja organu wydającego wiążące informacje stawkowe (WIS), wiążące informacje akcyzowe (WIA) oraz wiążące informacje taryfowe (WIT). Organem, który będzie je wydawał, ma być wyłącznie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.

Planowane jest również wprowadzenie szeregu zmian proceduralnych w wydawaniu WIS oraz WIA. Przykładowo w WIS stawka VAT nie będzie określana w przypadku, gdy podatnik jest zainteresowany jej uzyskaniem do celów innych niż stosowanie przepisów w zakresie stawek VAT.

Piotr Kępisty

doradca podatkowy i prawnik specjalizujący się w podatku VAT. Prowadzi bloga pod adresem zrozumvat.pl

---

[1] Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685, z późn. zm.), dalej: „ustawa o VAT”.

[2] źródło_str.  18.