IP BOX. Narzędzie wspierające innowacyjność wśród przedsiębiorców. Część II

W poprzedniej części artykułu zostały zaprezentowane informacje na temat kształtu IP BOX na świecie, procesu legislacyjnego, który doprowadził do uchwalenia zmian w ustawie o CIT i ustawie o PIT, katalogu kwalifikowanych praw własności intelektualnej, pojęcia działalności badawczo-rozwojowej, mającej kluczowe znaczenie dla ustalenia, które z kwalifikowanych praw własności intelektualnej podlegają możliwości skorzystania z 5% stawki podatku.

W drugiej części tekstu zostaną zaprezentowane zagadnienia odnoszące się do pojęcia kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową, dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, metody obliczania wspomnianych dochodów, zasad prowadzenia dokumentacji, zagadnienia ekspektatywy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej pozwalającego na skorzystanie z instrumentu IP BOX przed prawomocną decyzją o przyznaniu prawa, szczególnych zasadach dotyczących ustalenia, w jaki sposób określać zasady korzystania z IP BOX przez podmioty z branży software, których podstawowym przedmiotem działalności są programy komputerowe, gry i aplikacje, a także korzystnej i wartej uwagi dla podatników daty, od której stosujemy samą instytucję, ta cezura czasowa pozwala wziąć od uwagę do rozliczenia także działalność kwalifikowane prawa własności intelektualnej powstałe przy działalności badawczo-rozwojową prowadzonej także przed 1 stycznia 2019 r.

W części drugiej zostały też zaprezentowane praktyczne kazusy obrazujące konkretne przypadki związane z prowadzeniem działalności badawczo-rozwojowej, w ramach które podatnicy korzystają z 5% stawki podatku.

Pojęcie kosztów według IP BOX

Poprzez pojęcie kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową rozumie się:

• nakłady poniesione na działalność badawczo-rozwojową prowadzoną w związku z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej;
• nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych od podmiotu niepowiązanego;
• nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych od podmiotu powiązanego;
• nabycie kwalifikowalnego prawa własności intelektualnej.

Jeżeli chodzi o koszty uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową, to będą to w szczególności:

1. koszty nabycia  materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo rozwojową;
2. koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy podmioty zewnętrzne takie jak w szczególności uniwersytety, uczelnie, czy jednostki Polskiej Akademii Nauk;
3. odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem;
4. nabycie usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli zakup usługi nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem;
5. koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, poniesione na:
   • przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej i dokonanie zgłoszenia do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedniego zagranicznego organu, łącznie z kosztami wymaganych tłumaczeń na język obcy,
   • prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, poniesione od momentu zgłoszenia do tych organów, w szczególności opłaty urzędowe i koszty zastępstwa prawnego i procesowego,
   • odparcie zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego zarówno w postępowaniu zgłoszeniowym, jak i po jego zakończeniu, w szczególności koszty zastępstwa prawnego i procesowego, zarówno w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w odpowiednim zagranicznym organie,
   • opłaty okresowe, opłaty za odnowienie, tłumaczenia oraz dokonywanie innych czynności koniecznych dla nadania lub utrzymania ważności patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, w szczególności koszty walidacji patentu europejskiego.
6. należności związane z wynagrodzeniem za pracę, z umowy o dzieło lub zlecenia, odprowadzane do ZUS, ale traktowane jako koszty kwalifikowane tylko w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na wykonanie usługi w zakresie działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w całości czasem przeznaczonym na wykonanie tejże usługi w danym miesiącu (art. 18d ust. 2 ustawy o CIT).

Pojęcie dochodów według IP BOX

Podstawą 5% opodatkowania jest suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym, jeżeli podatnik będzie uzyskiwać dochód z więcej niż jednego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Zatem wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika obliczonego według następującego wzoru:

(a + b) ∗ 1,3

a + b + c + d[1]

W przypadku, jeśli wartość uzyskiwanego składnika jest większa niż 1, przyjmuje się wartość 1. Zatem wysokość kwalifikowalnego dochodu stanowi iloczyn dochodu z kwalifikowalnych praw własności intelektualnej oraz wskaźnika Nexus (Modified Nexus Approach[2], tak jak wskazano powyżej.

Trzeba jednak pamiętać, że do kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kosztami kwalifikowanymi, nie zalicza się przede wszystkim:

1. odsetek,
2. opłat finansowych oraz
3. kosztów związanych z nieruchomościami (opłat za najem, grunty itp.).

Dochodem z kwalifikowalnego prawa własności intelektualnej jest zaś dochód osiągnięty:

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.

Dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest ustalany w oparciu o zasadę ceny rynkowej wynikającą z przepisów art. 25 ustawy o PIT. Regulacja ta dopuszcza także ustalanie kwalifikowanego dochodu nie na poziomie pojedynczego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, ale dla produktu (usługi) lub grupy produktów (usług). Możliwość taka będzie istnieć wtedy, kiedy podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo i nie będzie mógł ustalić dochodu z tego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Kwalifikowalny dochód wykazuje się w zeznaniu rocznym.

Powyższa regulacja jest korzystna także dla podmiotów odnotowujących stratę w roku podatkowym z tytułu kwalifikowalnych praw własności intelektualnej. Podatnik będzie mógł obniżyć dochód związany z tym samym kwalifikowanym prawem własności intelektualnej lub tym samym rodzajem produktu lub usługi, o wysokość tej straty poniesionej w roku podatkowym w kolejnych latach podatkowych.

Znaczącym ułatwieniem dla przedsiębiorców, którzy mają w swoich zasobach (wytwarzają, rozwijają lub ulepszają) dużą liczbę praw własności intelektualnej, jest możliwość ustalenia dochodu przypadającego na poszczególne kwalifikowane prawa własności intelektualnej. Podatnik może obliczyć kwalifikowany dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ww. sposób dla tego samego rodzaju produktu lub usługi lub dla tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane kwalifikowane prawo własności intelektualnej.

Pojęcie ekspektatywy prawa własności intelektualnej

Ustawodawca, biorąc pod uwagę długotrwałość postępowań przed urzędami czy organami patentowymi i praw własności intelektualnej, zapewnił także możliwość skorzystania z preferencyjnej 5% stawki podatku także na tzw. ekspektatywę prawa własności intelektualnej w związku ze zgłoszeniem lub złożeniem wniosku o uzyskanie takiego prawa ochronnego do właściwego organu, od dnia zgłoszenia lub złożenia wniosku. Pojęcie ekspekatywy nie dotyczy jednak programów komputerowych, które uzyskują ochronę z mocy prawa jako utwory,  tj. zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych[3]. Przedsiębiorcy powinni jednak mieć na uwadze to, że jeśli prawa ochronnego nie uzyskają – tj. wniosek zostanie cofnięty, odrzucony lub urząd lub organ (w tym Europejski Urząd Patentowy lub Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej) wyda decyzję odmawiającą przyznania prawa – wówczas będą zobowiązani do odprowadzenia podatku w pełnej wysokości, tj. uregulowania różnicy pomiędzy kwotą wynikającą ze stawki 5%, a kwotą wynikającej ze stosowania zwykłej stawki podatkowej.

Programy komputerowe a stosowanie IP BOX

Odnosząc się dodatkowo do praw autorskich do programów komputerowych należy mieć na uwadze, że ochrona dotyczy w praktyce kodu źródłowego wytworzonego, rozwiniętego lub ulepszonego przez przedsiębiorcę w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Oznacza to, że nie każdy program multimedialny, aplikacja, czy gra komputerowa będzie mogła skorzystać z preferencyjnej stawki podatkowej, z tego powodu, że gra komputerowa nie jest jedynie programem komputerowym. Gra jest bowiem traktowana jako podkategoria utworu audiowizualnego, a także programu komputerowego, utwór mieszany, czy w końcu zupełnie odmienna kategoria (video game)[4].

Gra jest zatem złożonym utworem, który podlega ochronie prawnoautorskiej, jednakże trzeba pamiętać, że IP BOX preferencyjną stawkę podatku przewidział jedynie dla programów komputerowych, nie zaś dla wszystkich utworów.

Dodatkowo ponownie należy zauważyć, że kluczowe jest, aby to prawo było uznane za kwalifikowalne jedynie w sytuacji, jeśli jest związane z tworzeniem nowej technologii lub innowacji. Zatem sukces gospodarczy aplikacji, liczba pobrań, atrakcyjność wizualna, dobre recenzje użytkowników nie będą świadczyć o tym, że w praktyce mamy do czynienia z kwalifikowalnym prawem własności intelektualnej.

IP BOX w praktyce – prowadzenie dokumentacji

Stosowanie IP BOX w praktyce powinno zostać uwzględnione szczególnie w następujących obszarach działalności przedsiębiorstwa:

• prowadzenie samej dokumentacji koniecznej dla skorzystania z niższej, czyli 5% stawki podatku,
• zarządzanie prawami własności intelektualnej w przedsiębiorstwie,
• licencjonowanie praw własności intelektualnej.

Najważniejsze jest to, że skorzystanie z preferencyjnej stawki nie jest obowiązkowe, a stanowi jedynie przywilej dla podatnika. Skorzystanie z niej wymaga zatem od niego proaktywnego działania  i to na nim spoczywa obwiązek prowadzenia szczegółowej i rzetelnej ewidencji w celu wyodrębnienia kwalifikowalnych praw własności intelektualnej.

Co szalenie ważne z punktu widzenia prowadzonej dokumentacji podatnicy podlegający opodatkowaniu są zobowiązani:

1. wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonych księgach rachunkowych;
2. prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej;
3. wyodrębnić koszty przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;
4. dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów wykazują informacje wskazane powyżej w odrębnej ewidencji.

Data stosowania IP BOX

Na szczególną uwagę podatników zasługuje wskazana w ustawie data graniczna 31 grudnia 2012 r., która pozwala na uwzględnienie IP BOX wstecz. Otóż jeżeli w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2018 r. przedsiębiorcy, którzy nie ponoszą kosztów związanych z kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej, mogą uwzględnić ich wartość poniesioną w latach poprzednich, nie wcześniej jednak niż po dniu 31 grudnia 2012 r.

IP BOX w kazusach

Nowy wzór wytrzymalszej tkaniny

Firma szyjąca odzież biznesową ma zamiar odpowiedzieć na zapotrzebowanie klientek w zakresie zwiększenia wytrzymałości tkanin, a także ich braku podatności na zagniecenia, pochłanianie zapachów i plamienia. Dodatkowo chce wpisać w swoją tkaninę charakterystyczny element kwiatowy, który miałby pojawiać się na wewnętrznej stronie kołnierza, na wysokości paska spódnicy czy spodni lub wykończeniu kieszeni. Z tej przyczyny podejmuje współpracę z laboratorium badawczym na opracowanie nowej tkaniny uwzględniwszy projekt wzoru, który powstał jako utwór pracowniczy w firmie odzieżowej. Po wykonaniu badań przez laboratorium, przedsiębiorca rejestruje wzór przemysłowy samej tkaniny, ale także aplikuje o patent na wynalazek dotyczący technologii produkcji tkaniny o zwiększonej wytrzymałości w Urzędzie Patentowym. Następnie przedsiębiorca rozpoczyna własną produkcję tkaniny oraz a w dalszej kolejności także ubrań według projektów powstałych w przedsiębiorstwie. Dodatkowo nawiązuje współpracę z innymi firmami odzieżowymi zainteresowanymi innowacyjnym rozwiązaniem dla tkaniny. Koszty uzyskane ze sprzedaży odzieży (koszty zlecenia badań do laboratorium, koszty uzyskania wzoru użytkowego, koszty rejestracji wzoru przemysłowego, koszty produkcji nowej tkaniny, a także odzieży) są ewidencjonowane odrębnie od innych kosztów, w szczególności poprzednio zamawianej tkaniny standardowej i produkowanej z niej odzieży. Oddzielna ewidencja dotyczy także przychodów płynących ze sprzedaż. Skorzystanie z ulgi w sytuacji zlecenia prac laboratorium jest dopuszczalne, ponieważ przewidziano w ustawie również możliwość zlecenia wykonania prac badawczo-rozwojowych innym podmiotom, zarówno niepowiązanym jak i powiązanym.  Dodatkowo z uwagi na udzielanie licencji innym producentom na technologię produkcji nowej tkaniny uzyskuje dochód z tym związany (przychody z opłat licencyjnych minus koszty uzyskania licencji, czyli koszty badań, prac rozwojowych, które doprowadziły do uzyskania prawa), które podlegają 5%-owej stawce podatku.

Oprogramowanie RAIN’IT

Spółka RAIN’IT opracował aplikację pozwalającą na zarządzenie systemem zraszania i podlewania zarówno na wielohektarowych uprawach, jak i w przydomowym ogródku. Aplikacja agreguje dane z rozstawionych w ogrodzie dedykowanych urządzeń mierzących stopień nasłonecznienia, temperaturę, wilgotność powietrza, gleby, a także łączy się z popularną aplikacją pogodową ustalająca najbliższą prognozę na najmniejszym i najbliższym dedykowanym obszarze. Na tej podstawie ustala się, czy konieczne jest zraszanie/podlewanie konkretnego obszaru ogrodu czy wybranych roślin, a także wylicza czas i natężenie zraszania/podlewania. Wskazana aplikacja jest licencjonowana zarówno indywidualnym użytkownikom, jak i przedsiębiorcom. Zespół informatyków pracujący nad powstaniem aplikacji był związany ze spółką RAIN’IT na podstawie umów o dzieło wraz z przeniesieniem praw autorskich. Aplikacja powstała w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. RAIN’IT starannie prowadzi oddzielną ewidencję dotyczącą tak kosztów wytworzenia aplikacji, jak i  dochodów płynących z licencji – przychody z opłat licencyjnych minus koszty uzyskania licencji, czyli koszty prac rozwojowych, które doprowadziły do uzyskania dochodu z kwalifikowanego prawa podlegającego 5%-owej stawce podatku.

dr Joanna Uchańska

Managing Associate, radca prawny, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dział Life Science & Healthcare

Grupa Chałas i Wspólnicy

Artykuł pochodzi z Biuletynu Euro Info 2/2019

Przeczytaj też: IP BOX. Narzędzie wspierające innowacyjność wśród przedsiębiorców. Część I

[1] Litery oznaczają odpowiednio: a – wydatki na działalność badawczo-rozwojową poniesione przez podatnika; b – wydatki na nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych od podmiotu niepowiązanego z podatnikiem; c – wydatki na nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych od podmiotu powiązanego z podatnikiem; d – wydatki na nabycie przez podatnika prawa własności intelektualnej.

[2] Wskaźnik Nexus jest zgodny z rekomendacjami BEPS, Działanie 5.

[3] T. j. Dz.U.2018.1191.

[4] I. Mateusiak, Gra komputerowa jako przedmiot programu komputerowego, Rozdział V, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.