13 maja 2025 r.
Czym jest Europejski kompas konkurencyjności?
Europejski Kompas Konkurencyjności to przedstawiony w styczniu 2025 roku strategiczny program Komisji Europejskiej, który wyznacza kierunki działań mających na celu wzmocnienie konkurencyjności unijnej gospodarki. Kompas ma zapewnić wspólne ramy, tak aby wszystkie polityki unijne współdziałały na rzecz poprawy pozycji gospodarczej UE. Dokument został opracowany na podstawie zaleceń przedstawionych przez Maria Draghiego w sprawozdaniu na temat przyszłości konkurencyjności Europy.
Cele i filary Kompasu Konkurencyjności
Główne cele, które Europa ma osiągnąć w latach 2024-2029 zgodnie z Kompasem Konkurencyjności, to:
- Eliminowanie luki innowacyjnej wobec głównych światowych konkurentów, takich jak USA i Chiny. Obejmuje to tworzenie otoczenia sprzyjającego innowacyjności (np. uproszczenie przepisów, opracowanie nowych możliwości finansowania, rozwój infrastruktury), zwiększenie nakładów na badania i rozwój, wspieranie innowacyjnych startupów i firm oraz rozwój zaawansowanych technologii, w tym m.in. sztucznej inteligencji, biotechnologii, robotyki, półprzewodników i technologii kwantowych.
- Dekarbonizacja gospodarki z jednoczesnym zachowaniem konkurencyjności przemysłu. UE dąży do znacznej redukcji emisji i neutralności klimatycznej do 2050 roku, przy równoczesnym obniżeniu i stabilizacji kosztów energii, co ma umożliwić rozwój czystych technologii i gospodarki o obiegu zamkniętym.
- Zmniejszenie zależności strategicznych i zwiększenie bezpieczeństwa poprzez dywersyfikację źródeł dostaw surowców, energii i technologii, wzmacnianie i uodparnianie łańcuchów dostaw oraz rozwój partnerstw handlowych i inwestycyjnych w obszarach kluczowych dla transformacji technologicznej i ekologicznej. Ważnym elementem strategii jest również współpraca państw poprzez m.in. prowadzenie wspólnych badań, łączenie zasobów i wspólne zamówienia.
Ponadto Kompas koncentruje się na pięciu kluczowych obszarach wspierania konkurencyjności we wszystkich sektorach:
- Uproszczenie otoczenia administracyjnego – zmniejszenie obciążeń regulacyjnych, uproszczenie dostępu do funduszy unijnych, przyspieszenie procedur i ograniczenie biurokracji. Dzięki takim działaniom jak zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla MŚP o co najmniej 35%, Europa ma stać się bardziej atrakcyjna dla inwestorów.
- Rozwój jednolitego rynku – zlikwidowanie barier rynkowych dla przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP i startupów, co pozwoli im na pełne korzystanie z korzyści skali oferowanych przez jednolity rynek.
- Finansowanie konkurencyjności – utworzenie Unii oszczędności i inwestycji, pogłębienie integracji rynków kapitałowych, mobilizacja kapitału przeznaczonego na projekty europejskie oraz rozwój instrumentów finansowych wspierających innowacje i transformację. KE planuje również restrukturyzację następnego wieloletniego budżetu na lata 2028-2034.
- Rozwój kompetencji i jakości zatrudnienia – inicjatywa Union of Skills skupiająca się na kształceniu ustawicznym, mobilności zawodowej i pozyskiwaniu talentów spoza UE. Planowane są również działania mające na celu usunięcie barier ograniczających dostęp do rynku pracy dla określonych grup jak m.in. kobiety, ludzie młodzi, osoby starsze które chcą pozostać czynne zawodowo, osoby o niskich kwalifikacjach i osoby z niepełnosprawnościami.
- Lepsza koordynacja polityk na poziomie UE i państw członkowskich – Narzędzie koordynacji konkurencyjności ma na celu usprawnienie wdrażania reform i ułatwienie prowadzenia inwestycji, działanie na rzecz wspólnych priorytetów oraz współpracę w ramach projektów będących we wspólnym interesie państw UE.
Przedstawione priorytety mają na celu przyspieszenie wzrostu gospodarczego, zwiększenie innowacyjności, zrównoważony rozwój oraz wzmocnienie pozycji UE na globalnym rynku.
Kluczowe obszary i wyzwania
Kompas konkurencyjności wskazuje na potrzebę:
- Inwestowania w innowacje i stworzenia ekosystemu sprzyjającego skalowaniu i komercjalizacji nowych technologii.
- Uproszczenia otoczenia regulacyjnego i eliminacji barier rynkowych, co ma zwiększyć efektywność i konkurencyjność przedsiębiorstw.
- Radzenia sobie z wysokimi i niestabilnymi cenami energii, szczególnie w sektorach energochłonnych, poprzez planowane działania takie jak Affordable Energy Action Plan i Clean Industrial Deal.
- Promowania rozwoju umiejętności i tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy przy jednoczesnym zapewnieniu sprawiedliwości społecznej.
- Lepszej koordynacji polityk na szczeblu unijnym i krajowym.
Znaczenie Kompasu
Przedstawiony dokument strategiczny jest odpowiedzią na rosnącą globalną konkurencję, napięcia geopolityczne i wyścig technologiczny, które wymagają od Europy szybkiego działania w celu utrzymania i wzmocnienia pozycji UE jako lidera w innowacjach, zrównoważonym rozwoju i bezpieczeństwie gospodarczym. Kompas ma być podstawą dla kolejnych strategii i planów działania, których wdrażanie w najbliższych latach ma pozwolić na skuteczne budowanie dynamiki gospodarczej i konkurencyjności Unii Europejskiej.
Kompas Konkurencyjności to kompleksowa i wielowymiarowa strategia, która łączy polityki innowacji, dekarbonizacji i bezpieczeństwa. Wdrożenie jej założeń ma zapewnić Europie wzrost gospodarczy i globalną konkurencyjność w nadchodzącej dekadzie.
Źródła: