Debata o klastrach i ich znaczeniu dla regionalnych i krajowych gospodarek – oraz o wspieraniu ich w ramach programów publicznych – jest jak najbardziej aktualna. Z praktycznego punktu widzenia klastry pozwalają przedsiębiorstwom na dostęp do wiedzy, zasobów i kompetencji, których nie muszą rozwijać czy zdobywać we własnym zakresie. Szybko zmieniające się warunki coraz rzadziej pozwalają na to, aby spokojnie prowadzić procesy rozwoju nowych technologii, produktów czy usług. Zegar tyka, a konkurencja nie śpi. Przy świadomości tego, że w momencie, gdy u kogoś rodzi się pomysł, prawdopodobnie podobny pojawia się w głowie kilkunastu innych osób na świecie, sztuka polega na umiejętnym wykorzystaniu wiedzy, zasobów i kompetencji własnych i innych, aby w stosunkowo krótkim czasie przekuć dany pomysł na wdrożenie.

Trzecia, zaktualizowana wersja Przewodnika powstała w piątą rocznicę wcześniejszego wydania i w osiem lat od jego pierwszej edycji. Od tego czasu zmieniło się tak wiele, że – poza propozycjami metodycznymi – treść nieomalże całej książki wymagała znaczącej rewizji. Funkcjonujemy w zupełnie nowej rzeczywistości gospodarczej. Związane jest to nie tylko z kolejnymi zmianami technologicznymi, ale także z kształtowaniem się po kryzysie z końca pierwszej dekady XXI wieku innego podejścia zarówno do budowania relacji w gospodarce, jak i do prowadzenia polityki gospodarczej. Wiele krajów, w tym i Polska, od nowa definiuje swoją politykę przemysłową. Jednocześnie Unia Europejska próbuje utrzymywać swą globalną pozycję konkurencyjną pod sztandarami inteligentnych specjalizacji. Klastry mogą być skutecznym narzędziem realizacji tych polityk. Jednak w tej sytuacji stawiane są przed nimi wysokie wymagania. Od inicjatyw klastrowych oczekuje się zapewniania masy krytycznej pozwalającej na osiąganie międzynarodowej konkurencyjności oraz doskonałości w zarządzaniu procesami współpracy. Punkt ciężkości polityki wobec klastrów przesunął się od entuzjastycznego wspierania nowo powstających inicjatyw w stronę wykorzystania potencjału inicjatyw istniejących.

Przewodnik składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym przedstawiono wyzwania, przed którymi stoi polska gospodarka. Omówiono w nim zagadnienia, które mogą oddziaływać zarówno na konkurencyjność pojedynczych firm, jak i na sytuację w łańcuchach wartości w branżach. Wymagają one szczególnego uwzględnienia w działaniach podejmowanych w inicjatywach klastrowych. W drugim rozdziale poruszono kwestie funkcjonowania zjawisk klastrowych z punktu widzenia różnych sektorów oraz przedstawiono doświadczenia polskich klastrów. W rozdziale trzecim przybliżone zostały zagadnienia związane z zarządzaniem inicjatywami klastrowymi. Szczególną uwagę zwrócono na rolę animatora oraz na techniki i narzędzia pracy animatora.