Nowelizacja dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów – wyzwania dla branży włókienniczej

Wpływ rozwoju rynku włókienniczego na zmiany środowiskowe, społeczne i klimatyczne

Konsumpcja wyrobów włókienniczych od lat stale rośnie. Obecne zachowania konsumpcyjne uległy zmianie, nie kupujemy z potrzeby, ale dla przyjemności. Według dostępnych danych w latach 2000-2015 produkcja w przemyśle tekstylnym wzrosła niemal dwukrotnie, zaś w kolejnych 15 latach, do 2030 r. wzrośnie o ponad połowę (do 63%). Powyższe oznacza, że w roku 2023 w skali światowej konsumpcja odzieży wzrośnie do poziomu 102 milionów ton rocznie[1]. 

Jak podaje Europejska Agencja Środowiska, przemysł włókienniczy w Unii Europejskiej stanowi znaczną część gospodarki. W 2019 r. w przemyśle włókienniczym funkcjonowało około 171 000 firm zatrudniających 1,7 miliona osób. Z kolei z analizy pochodzących z  2017 r. UE wyprodukowała 7,4 kg wyrobów włókienniczych na osobę, przy jednoczesnej konsumpcji prawie 26 kg wyrobów. Oznacza to, że różnica w konsumpcji była pokrywana przez import zagraniczny, głównie gotowych produktów z krajów azjatyckich[2].

Masowy import odzieży na europejski rynek spowodował spadek cen ubrań w stosunku do inflacji. Europejczycy mogli sobie pozwolić na zakup większej ilości produktów oraz częściej wymieniać garderobę. Powyższe doprowadziło do zjawiska tzw. szybkiej mody (ang. fast fashion). Odchodząc od uzgodnionych w ramach nauk społecznych terminów definicji, sens fast fashion oddaje wypowiedź Audrey Stanton na łamach „The good trade”. Jej zdaniem „tradycyjny model przemysłu odzieżowego działa sezonowo, […]. W przeciwieństwie do tych czterech sezonów, marki fast fashion produkują około 52 "mikro sezonów" rocznie - lub jedną nową "kolekcję" ubrań tygodniowo przeznaczonych do noszenia natychmiast, a nie miesiące później”[3].

W okresie między 1996 r. a 2018 r. wartość odzieży w Unii Europejskiej spadła nominalnie o ponad 30% w stosunku do inflacji. Od 2000 r. Europejczycy kupują więcej ubrań, ale wydają na nie mniej pieniędzy. Szybka moda – szybka zmiana linii odzieżowych i trendów w modzie – sprzyja zwiększonej konsumpcji, przez co producenci nie przykładają wagi do trwałości produktów. Z uwagi na siłę nabywczą, Europa Zachodnia stała się regionem odpowiadającym za 29,3% całego globalnego rynku fast fashion w 2022 r., pozostawiając Azję i Pacyfik oraz Amerykę Północną na drugim i odpowiednio trzecim miejscu względem konsumpcji wyrobów odzieżowych[4].

Konsumenci w UE wyrzucają rocznie około 11 kg tekstyliów na osobę. Eksport odzieży używanej –  głównie do krajów Europy Wschodniej, Azji i Afryki – jest znaczący i stale rośnie. Odzież używana, która nie jest eksportowana, jest w większości spalana lub składowana na wysypiskach. Recykling materiałów włókienniczych jest obecnie na niskim poziomie[5].

Powyższe warunkuje funkcjonowanie w gospodarce modelu linearnego, opierającego się na założeniu: produkujemy – używamy – wyrzucamy. Powyższy model jest charakterystyczny dla gospodarek masowej produkcji oraz masowej konsumpcji. Powoduje on wytwarzanie odpadów masowych, wyklucza możliwość powtórnego dostępu do zasobów, a także dąży do wyczerpania zasobów[6].

Polski rynek na tle europejskim plasuje się na 8 miejscu pod względem produkcji odzieżowej. W 2018 r. produkcja osiągnęła poziom 22,1 mld zł i zachowała tendencję wzrostową względem roku poprzedniego. W szeroko pojętym sektorze odzieżowym Polska w 2018 roku była trzecim pracodawcą Europie, zaś w sektorze obuwniczym Polska zajęła piąte miejsce[7].

Rynek tekstylny w powyższym kształcie negatywnie wpływa na zmiany środowiskowe, klimatyczne oraz społeczne. W zakresie wykorzystania surowców tekstylia zajmują czwarte miejsce na rynku UE, zaraz za przemysłem spożywczym, mieszkaniowym oraz transportowym. W kwestii wykorzystania gruntów przemysł ten zajmuje drugie miejsce zaraz za spożywczym. Przemysł tekstylny jest odpowiedzialny również za emisję gazów cieplarnianych na masową skalę oraz produkcje substancji niebezpiecznych dla zdrowia ludzkiego i środowiska. W zakresie zmian społecznych fast fashion znane jest z nieetycznych działań polegających na unikaniu europejskich dostawców i importowanie materiałów z miejsc nieprzestrzegających praw pracownika, w tym zatrudniających dzieci[8].

Mając na względzie powyższe, Komisja Europejska zauważyła konieczność pilnego zadbania o to, by wyroby włókiennicze wprowadzane na rynek UE miały długą trwałość, oraz nadawały się do naprawy i recyklingu. Z uwagi na promowanie modelu gospodarki o obiegu zamkniętym zamiast linearnym, Komisja promuje tworzenie produktów składających się w jak największym stopniu z włókien z recyklingu, które są wolne od substancji niebezpiecznych. Ponadto w swoim sprawozdaniu w sprawie strategii UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym, Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności podkreśla, że wyroby włókiennicze powinny być produkowane z poszanowaniem praw człowieka i praw socjalnych oraz z poszanowaniem środowiska i dobrostanu zwierząt.

Rozpoczęte przez Komisje działania przyniosły efekt. Dnia 5 lipca 2023 r. Komisja Europejska opublikowała projekt nowelizacji dyrektywy ramowej o odpadach (dalej: Dyrektywa), która podejmuje tematykę gospodarowania odpadami włókienniczymi.

Umiejscowienie nowelizacji Dyrektywy 2008/98/WE w obecnej polityce Unijnej

Nowelizacja Dyrektywy realizowana jest zgodnie z polityką Europejskiego Zielonego Ładu, a sam projekt jest efektem prac w ramach strategii Unii Europejskiej na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym, oraz realizacji planu działania gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ)[9].

Zasadniczym celem GOZ jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i poziomu wykorzystania energii. Powyższe odbywa się w ramach modelu biznesowego, który minimalizuje zużycie surowców oraz powstawanie odpadów, poprzez utworzenie zamkniętych pętli procesów. Obieg zamknięty polega na wykorzystaniu odpadów jako surowców w kolejnych fazach produkcji. Przestawienie gospodarki na tory GOZ jest częścią strategii osiągnięcia neutralności klimatycznej do roku 2050 i zapewnienia ciągłości produkcji w obliczu kończących się zasobów surowców nieodnawialnych[10]. Więcej o działaniu w celu realizacji założeń Gospodarki obiegu zamkniętego, a także o nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027, która obejmuje szereg działań wspierających mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa w zielonej transformacji dowiesz się tutaj.

Kontekst dyrektywy obejmuje również kwestię wprowadzenia wymogów ekoprojektowania, dzięki czemu planowane jest zminimalizowanie odpadów oraz zapewnienie wyższych wskaźników recyklingu. Wprowadzenie wymagań ekoprojektowych dla wyrobów włókienniczych planowane jest na lata 2025/2026 w ramach Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego ramy wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów i uchylające dyrektywę 2009/125/WE. Oprócz wprowadzenia nowych wymagań ekoprojektowych powyższe rozporządzenie wprowadzi środki mające na celu przeciwdziałanie niszczeniu niesprzedanych produktów włókienniczych. Po pierwsze, proponuje się wprowadzenie wymogu publicznego ujawniania przez duże przedsiębiorstwa informacji dotyczących liczby i rodzajów niesprzedanych produktów. Po drugie, rozporządzenie będzie zawierać upoważnienie do przyjęcia aktów zakazujących niszczenia określonych grup niesprzedanych produktów konsumenckich, takich jak ubrania.

Kolejnym unijnym aktem prawnym regulującym rynek włókienniczy jest Rozporządzenie w sprawie nazewnictwa włókien tekstylnych oraz etykietowania i oznakowywania składu surowcowego wyrobów włókienniczych raz Rozporządzenie w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH).

Aktualne gospodarowanie odpadami włókienniczymi w Polsce

Proponowana nowelizacja nie jest pierwszym legislacyjnym krokiem Komisji w celu regulacji kwestii odpadów tekstylnych, za ten można uznać wprowadzenie nowelizacją Dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów z 2018 r., obowiązku państw członkowskich do ustanowienia selektywnej zbiórki odpadów włókienniczych do 1 stycznia 2025 r[11].

Ponadto w krajowym porządku prawnym funkcjonują dwa akty prawne regulujące kwestie zagospodarowania odpadów włókienniczych, są to:

1. ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach^[12], w której określono w sposób ogólny zasady zagospodarowania odpadów oraz zasady zapobiegania powstawaniu odpadów i zmniejszenia ich ilości, oraz zasady użytkowania zasobów i poprawy efektywności takiego użytkowania, w celu przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
2. ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach^[13], która reguluje kwestie zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym kwestie selektywnej zbiórki tych odpadów[14].

Ustawa o odpadach trzykrotnie porusza problematykę tekstyliów w swojej treści.

Po pierwsze przyporządkowuje odpady włókiennicze do grupy odpadów komunalnych z gospodarstw domowych (art. 3 ust. 1. pkt 7 lit a).

Po drugie uwzględnia tekstylia w mechanizmie zapobiegania powstawaniu odpadów poprzez zachęcenie do ponownego używania produktów i tworzenie systemów promujących ich naprawę i ponowne użycie (art. 19a ust. 1. pkt 3).

Po trzecie ustawodawca objął odpady tekstylne obowiązkiem uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów, pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie, lub przetwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego zbieranie, lub przetwarzanie odpadów (art. 25 ust. 6f pkt 3).

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach uwzględnia w zadaniach własnych gminy tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych w tym odpadów tekstyliów i odzieży (art. 3 ust. 2 pkt 6) oraz uchwalania regulaminów ich funkcjonowania (art. 4 ust. 2 pkt 1) lit. b).

Na obecną chwilę większość odpadów włókienniczych trafia na wysypiska śmieci bądź do spalarni odpadów. W większych miastach funkcjonują kontenery, do których można oddać używaną odzież, a także coraz popularniejsze stają się inicjatywy zbierania ubrań i obuwia, jednakże są to inicjatywy oddolne, organizacji pożytku publicznego.

Zakres proponowanych zmian w ramach nowelizacji Dyrektywy 2008/98/WE

1) Zakres podmiotowy i przedmiotowy

Nowelizacja wprowadza do Dyrektywy odpadowej pojęcie producenta wyrobów włókienniczych. Producentem wyrobów włókienniczych w rozumieniu Dyrektywy będzie każda osoba fizyczna oraz prawna (a także na drodze analogii do innych krajowych aktów prawnych, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) zajmująca się wytwarzaniem, importowaniem lub dystrybucją produktów wskazanych w załączniku IVc (poniżej) w tym mikro przedsiębiorcy, oraz krawcy pracujący na własny rachunek (art. 3 ust. 4b i nst.).

Produkty objęte w proponowanej Dyrektywie wyznaczają jednocześnie jej zakres przedmiotowy. Zbiór produktów wskazany jest w załączniku IVc, wedle którego Dyrektywa obejmie wyroby włókiennicze takie jak:

1. odzież i dodatki odzieżowe z dzianin;
2. artykuły odzieżowe i dodatki odzieżowe, niedziane ani nieszydełkowane;
3. koce i pledy;
4. bielizna pościelowa, bielizna stołowa, bielizna toaletowa i bielizna kuchenna;
5. zasłony (włącznie z draperiami) i rolety wewnętrzne, lambrekiny okienne lub łóżkowe;
6. pozostałe artykuły wyposażenia wnętrz;
7. odzież używana i pozostałe artykuły używane;
8. kapelusze i pozostałe nakrycia głowy, plecione lub wykonane przez łączenie pasków z dowolnego materiału, nawet z podszyciem lub przybraniem;
9. kapelusze i pozostałe nakrycia głowy, z dzianin lub wykonane z koronki, filcu lub innych materiałów włókienniczych, w kawałku (ale nie z podszewką lub przybraniem);
10. materiałów włókienniczych, w kawałku (ale nie w paskach), nawet z podszyciem lub przybraniem;
11. siatki na włosy z dowolnego materiału, nawet z podszyciem lub przybraniem.

Załącznik szczegółowo wyznaczający zakres przedmiotowy Dyrektywy włącza również pod jej działanie obuwie oraz artykuły odzieżowe i dodatki odzieżowe, których główny skład nie jest włókienniczy. Chodzi o:

1. odzież i dodatki odzieżowe, ze skóry wyprawionej lub skóry wtórnej;
2. obuwie nieprzemakalne z podeszwami zewnętrznymi i cholewkami, z gumy lub tworzyw sztucznych, których cholewki nie są przymocowane do podeszwy ani połączone szwami, nitami, gwoździami, wkrętami, kołkami lub w podobny sposób;
3. pozostałe obuwie z podeszwami zewnętrznymi i cholewkami, z gumy lub tworzyw sztucznych;
4. obuwie z podeszwami zewnętrznymi z gumy, tworzyw sztucznych, skóry wyprawionej lub skóry wtórnej i cholewkami ze skóry;
5. obuwie z podeszwami zewnętrznymi z gumy, tworzyw sztucznych, skóry wyprawionej lub skóry wtórnej i cholewkami z materiałów włókienniczych;
6. pozostałe obuwie.

2) Rozszerzona odpowiedzialność producenta wyrobów włókienniczych

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek zapewnienia realizacji tzw. rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Rozszerzona odpowiedzialność dotyczy producentów wprowadzających po raz pierwszy produkt na terytorium państwa członkowskiego i jest już znana polskim przedsiębiorcom m.in. wprowadzającym opakowania (więcej informacji znajdziesz w webinarium - Gospodarka odpadami w firmie – aktualne przepisy i planowane zmiany).

W przypadku wyrobów włókienniczych, przedsiębiorcy w związku z ROP, będą zobowiązani do:

1. prowadzenia zbiórki zużytych odpadów włókienniczych w ramach selektywnej zbiórki odpadów;
2. prowadzenia zbiórki odpadów włókienniczych przeznaczonych do ponownego użycia lub recyklingu;
3. sortowania, przygotowania do ponownego użycia, recyklingu etc. odpadów włókienniczych;
4. pokrycia kosztów transportu, zbierania i przetwarzania odpadów włókienniczych.

Ponadto, na producentach będą ciążyły liczne obowiązki informacyjne względem właściwych organów, m.in. w zakresie raportowania wyników badań składu zebranych zmieszanych odpadów komunalnych, zrównoważonej konsumpcji, zapobiegania powstawaniu odpadów, ponownego użycia, przygotowania do ponownego użycia, recyklingu, innego rodzaju odzysku i unieszkodliwiania wyrobów włókienniczych i obuwniczych.

Dyrektywa przewiduje również konieczność wsparcia przez producentów odpadów prac badawczo-rozwojowych mających na celu usprawnienie procesów sortowania i recyklingu, w szczególności w celu zwiększenia skali recyklingu odpadów włókienniczych.

W zakresie obowiązków informacyjnych unijny prawodawca przewiduje jego rozszerzenie na właścicieli sklepów internetowych (dostawców platform internetowych w rozumieniu Rozporządzenia 2022/2065). Obowiązek ten będzie polegał na przekazywaniu informacji nt. rejestracji w rejestrze producentów wyrobów włókienniczych oraz oświadczenia producenta w zakresie spełniania wymogów rozszerzonej odpowiedzialności.

3) Rejestr producentów wyrobów włókienniczych

Dyrektywa nakłada na Państwa członkowskie obowiązek utworzenia rejestru producentów wyrobów włókienniczych. W rejestrze znajdą się informację m.in. o: 

1. firmie przedsiębiorcy;
2. znakach towarowych;
3. dane adresowe i kontaktowe producenta odpadów;
4. dane identyfikacyjne takie jak np. NIP, REGON, KRS;
5. kody odpadów (wedle załącznika IVc), które producent zamierza wprowadzić na rynek po raz pierwszy na terytorium tego państwa członkowskiego;
6. dane organizacji pełniącej funkcję autoryzowanego przedstawiciela producenta wraz z pełnomocnictwem.   

Dobrą wiadomością dla przedsiębiorców jest zabezpieczenie przed przewlekłością postępowania rejestrowego. Proponowana nowelizacja Dyrektywy wyznacza 12 tygodniowy termin dla organu rejestrującego na załatwienie sprawy.

Dyrektywa przewiduje jednakże możliwość pobierania przez organ opłaty od rejestracji. Wysokość opłaty zostanie jednoznacznie określona w dalszym toku legislacyjnym, jednakże obserwując wysokość opłat dla producentów sprzętu elektronicznego, opakowań, baterii i akumulatorów, można założyć, iż będzie oscylować w wysokości od 100 do 300 zł w skali roku w zależności od statusu producenta[15].

Więcej na temat rozszerzonej odpowiedzialności producenta – tutaj.

4) Organizacja odpowiedzialności producentów

Dyrektywa reguluje również kwestię tzw. Organizacji Odpowiedzialności Producentów (dalej: OOP) jako kluczowego podmiotu ROP. Organizacja Odpowiedzialności Producenta oznacza podmiot prawny, który finansowo lub finansowo i operacyjnie organizuje wypełnianie obowiązków wynikających z ROP w imieniu producentów (art. 4c Dyrektywy).

Do obowiązków OOP należy;

1. prowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów włókienniczych, niezależnie od składu materiałowego, stanu, nazwy, marki, znaku towarowego lub pochodzenia, na terytorium państwa członkowskiego, w którym producenci udostępniają produkty włókiennicze na rynku po raz pierwszy.
2. zapewnienie nieodpłatnej zbiórki wyrobów włókienniczych w punktach zbierania, z częstotliwością proporcjonalną do objętego obszaru,
3. zapewnienie nieodpłatnej zbiórki odpadów włókienniczych od przedsiębiorstw społecznych,
4. edukowanie społeczeństwa w zakresie zrównoważonej konsumpcji.

Unijny Ustawodawca ustanowił również zasady funkcjonowania modelu finansowego OOP. Opłaty producentów na rzecz OOP będą oparte na masie dostarczanych OOP odpadów oraz przeliczane jakościowo zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (w sprawie ekoprojektowania dla zrównoważonych produktów, gdy zostanie ono przyjęte). Dodatkowo opłaty będą korygowane w celu uwzględnienia wszelkich przychodów OOP z tytułu ponownego użycia, przygotowania do ponownego użycia lub z tytułu wartości surowców wtórnych pochodzących z odpadów włókienniczych poddanych recyklingowi.

Dyrektywa gwarantuje również równe traktowanie producentów przez OOP bez względu na ich pochodzenie lub wielkość. W zakresie rozmiaru przedsiębiorstwa, duże znaczenie dla małych przedsiębiorców ma być zakaz nakładania nieproporcjonalnych obciążeń na producentów małych ilości wyrobów włókienniczych.

Jak wspomniano powyżej, na OPP będzie ciążyć obowiązek informacyjny o charakterze edukacyjnym. OPP będzie zobowiązania na zamieszczaniu np. na swojej stronie internetowej informacji w zakresie;

1. zrównoważonej konsumpcji,
2. ponownego użycia wyrobów włókienniczych,
3. roli konsumentów w przyczynianiu się do zapobiegania powstawaniu odpadów,
4. promocji dobrych praktyk konsumenckich, w szczególności poprzez wspieranie zrównoważonych wzorców konsumpcji i promocji dbałości o produkty podczas ich użytkowania,
5. przedstawiania dostępnych rozwiązań w zakresie ponownego użycia i naprawy wyrobów włókienniczych i obuwia,
6. roli konsumentów w przyczynianiu się do selektywnej zbiórki zużytych i odpadowych wyrobów włókienniczych i obuwia,
7. wpływu produkcji wyrobów włókienniczych na środowisko, zdrowie ludzkie, a także prawa socjalne i prawa człowieka.

Dodatkowo na portalach OOP powinny znaleźć się również informacje o m.in. wskaźniku selektywnej zbiórki odpadów włókienniczych, wskaźnikach ponownego użycia, wskaźnikach przygotowania do ponownego użycia i recyklingu. Pozostałe szczegółowe regulacje nt. OPP znajdą się w przepisach ustanawianych na poziomie krajowym.

5) Gospodarowanie odpadami włókienniczymi – rozszerzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów

Obowiązkiem Państw członkowskich będzie organizacja systemu selektywnej zbiórki wyrobów włókienniczych przeznaczonych do ponownego użycia i recyklingu do dnia 1 stycznia 2025 r.

Dyrektywa wyznacza standardy działania państwa członkowskiego w zakresie selektywnej zbiórki odpadów. Powyższe standardy dotyczą przede wszystkim zabezpieczenia odpadów przed zmieszaniem z inną frakcją, zanieczyszczeniem i zniszczeniem, co uniemożliwiłoby ich skuteczne późniejsze wykorzystanie w ramach Gospodarki Obiegu Zamkniętego, zgodnie z przyjętą hierarchią postępowania:

1. zapobieganie powstawaniu odpadów,
2. przygotowywanie do ponownego użycia,
3. recykling,
4. inne metody odzysku, np. odzysk energii,
5. unieszkodliwianie odpadów.

W ramach prowadzonych działań, system selektywnej zbiórki, będzie podlegał cyklicznym badaniom. Pierwsze badania mają mieć miejsce 31 grudnia 2025 r., a następnie co 5 lat upoważniony organ będzie sprawdzał skład zebranych odpadów komunalnych zmieszanych. Powyższe ma na celu określenie udziału odpadów włókienniczych we frakcji zmieszanej, a przez to określenie poziomu skuteczności zbiórki. W przypadku, gdy poziom ten będzie niewystarczający, na producentów może zostać nałożony obowiązek podjęcia działań naprawczych, polegających na zwiększeniu liczby punktów zbierania odpadów oraz przeprowadzenia kampanii informacyjnych.

Dyrektywa wprowadza również minimalne wymogi w zakresie prowadzenia dokumentacji odpadów. Utworzenie odpowiednich rejestrów ma na celu m.in. ograniczenie pozornego eksportu odpadów włókienniczych do krajów o „swobodniejszej” polityce odpadowej[16]. 

W ramach dokumentacji gromadzone będą dane dotyczące:

1. zapisu czynności sortowania lub przygotowania do ponownego użycia,
2. nazwę i adres przedsiębiorstwa odpowiedzialnego za końcowe sortowanie lub przygotowanie do ponownego użycia,
3. szczegółowy opis używanych wyrobów włókienniczych tj. rodzaj odzieży, rozmiar, kolor, skład materiałowy itd.,

a także dane takie jak:

1. tytuł prawny nabycia wyrobów włókienniczych np. kopia faktury, umowy sprzedaży lub przeniesienia własności, w których stwierdza się, że są one przeznaczone do bezpośredniego ponownego użycia i że nadają się do bezpośredniego ponownego użycia,
2. dowód uprzedniej czynności sortowania,
3. oświadczenie przewoźnika w zakresie statusu wyrobu,
4. rodzaj zastosowanej ochrony przed uszkodzeniem/zanieczyszczeniem podczas transportu.

Dyrektywa przewiduje również minimalne wymogi w zakresie dokumentacji ewidencyjnej odpadów. Na obecną chwilę nie można z całą pewnością założyć, w jakim kierunku polski ustawodawca będzie kształtował politykę odpadową branży włókienniczej, jednakże jest prawdopodobne, że sektor włókienniczy zostanie wyodrębniony w ramach bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami - BDO.

6) Koszty nowej polityki odpadów włókienniczych

W świetle przepisów Dyrektywy producenci pokryją koszty zagospodarowania odpadów włókienniczych, co w założeniu ma przyczynić się do tworzenia produktów lepszej jakości, a przez to ograniczenia ilości produkowanych odpadów. Wysokość opłaty, jaką producenci będą wnosić na rzecz systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, będzie ustalana na podstawie efektywności środowiskowej wyrobów włókienniczych, czyli zgodnie z zasadą tzw. „ekomodulacji”. Należy jednak mieć na uwadze, że mikroprzedsiębiorstwa, które stanowią większość w tym sektorze, będą wyłączone z zakresu rozszerzonej odpowiedzialności producenta[17].

Zastosowanie modelu rozszerzonej odpowiedzialności producenta bez wątpienia zostanie przeniesiona na konsumenta, jednakże szacuje się, że koszty te będą stanowić około 0,6 % całkowitego kosztu produktu (np. ok. 50 groszy za koszulkę)[18].

7) Etap legislacyjny nowelizacji Dyrektywy

Wniosek Komisji w sprawie ukierunkowanej zmiany dyrektywy ramowej w sprawie odpadów zostanie teraz rozpatrzony przez Parlament Europejski i Radę w drodze zwykłej procedury ustawodawczej. Nie jest jeszcze wiadome, kiedy dyrektywa zostanie przyjęta, jednakże wiadomo, że państwa członkowskie UE będą zobowiązane do wprowadzenia w życie odpowiednich przepisów wykonawczych w ciągu 18 miesięcy od wejścia w życie dyrektywy.

Jacek Szewczyk

radca prawny, autor specjalizuje się w obsłudze prawnej inwestycji infrastrukturalnych oraz bieżącej obsłudze podmiotów gospodarczych.

---

[1] Więcej na ten temat https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/fast-fashion-przemysl-modowy-gospodarka-o-obiegu-zamknietym-12928.html

[2] Textiles in Europe's circular economy, Briefing no. 10/2019, doi: 10.2800/904911

[3] A. Staton, What Is Fast Fashion, anyway?  [Dostęp: 10.11.2023 r.]

[4] Ngoc Nguyen, Fast Fashion & Greenwashing: The Worst Combination for Sustainability, Messina, 2023 r.

[5] Textiles in Europe's circular economy, op. cit.

[6] Magdalena Raftowicz-Filipkiewicz. "Ekonomia cyrkularna – wyzwanie i konieczność równoważonego rozwoju". Studia i Prace WNEIZ US 40/2:145-154

[7] Więcej na ten temat 

[8] Textiles in Europe's circular economy, op. cit.

[9] Więcej na ten temat

[10] Więcej na ten temat 

[11] Dyrektywa 2018/851 zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów, Dz.U.UE.L.2018.150.109 z dnia 2018.06.14

[12] Dz. U. z 2023 r. poz. 1587, ze zmianami.

[13] Dz. U. z 2023 r. poz. 1469, ze zmianami.

[14] M. Gwiazdowicz, M. Fryźlewicz, Opinia w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (COM (2023) 420 final), Biuro Analiz Sejmowych, 3 listopada 2023 r.

[15] Więcej na ten temat 

[16] Więcej na ten temat

[17] M. Gwiazdowicz, M. Fryźlewicz, op.cit.

[18] Streszczenie sprawozdania z oceny skutków Towarzyszący dokumentowi: dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów.