Małe i średnie firmy fundamentem polskiej gospodarki – nowy raport PARP o stanie sektora MŚP

Małe i średnie firmy stanowią trzon polskiej gospodarki. Najnowszy raport PARP pokazuje, że to one generują największą część polskiego PKB i tworzą niemal połowę miejsc pracy. Choć globalna sytuacja gospodarcza nie sprzyja przedsiębiorczości, sektor MŚP skutecznie się broni. Zapraszamy do lektury raportu!

Według „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2025” firmy działające w naszym kraju generują blisko trzy czwarte polskiego PKB (74,1%). Największy wkład mają MŚP, które wytwarzają blisko co drugą złotówkę (46,6% PKB − dane za 2022 r.). Na podium całego sektora znalazły się mikroprzedsiębiorstwa – to one dominują w generowaniu PKB (27,9%). Ich udział w strukturze wszystkich firm wynosi aż 97,2%.

Polskie mikroprzedsiębiorstwa charakteryzuje pozytywny trend rozwojowy: w ciągu ostatnich lat rośnie ich liczba, przychody i liczba pracujących. W MŚP pracuje łącznie 6,9 mln osób, z czego ponad 4,3 mln w mikroprzedsiębiorstwach. To te podmioty tworzą aż 42,2% miejsc pracy w całym sektorze MŚP.

– Małe i średnie przedsiębiorstwa to siła napędowa polskiej gospodarki i jej największy potencjał rozwojowy w obliczu globalnych wyzwań. W obecnej sytuacji nie mamy innego wyjścia, musimy postawić na innowacyjność, elastyczność rozwiązań i odwagę w ich realizacji – cechy, które polscy przedsiębiorcy mają w swoim DNA. Dzięki środkom unijnym oraz systemowemu wsparciu chcemy wspierać polskie MŚP, by mogły ugruntować swoją pozycję na rynku polskim i w większym niż dotychczas stopniu rozwijać się na rynkach międzynarodowych – mówi prezes PARP Katarzyna Duber-Stachurska.

Sektor MŚP w liczbach

W ostatnich dziesięciu latach liczba nowo powstających firm utrzymuje się – mimo okresowych, niewielkich spadków – na stabilnym poziomie. Obserwujemy natomiast wyraźny spadek liczby wyrejestrowań. 

Od wielu lat liczba przedsiębiorstw nowo powstałych przewyższa liczbę likwidowanych. Nie inaczej było w 2024 r., kiedy zarejestrowano 378 tys. nowych przedsiębiorstw, a wykreślono  220 tys. (mniej o odpowiednio: 7 i 5 tys. w porównaniu z 2023 r.).

– Przewaga liczby nowo powstałych firm nad likwidowanymi może świadczyć o dużej aktywności gospodarczej Polaków i o ich gotowości do podejmowania ryzyka mimo mało przyjaznego otoczenia geopolitycznego. To pokazuje, że sektor MŚP wciąż ma ogromny potencjał wzrostu, szczególnie jeśli będzie odpowiednio wspierany – stwierdza Robert Zakrzewski, współautor raportu.

Spośród przedsiębiorstw zarejestrowanych w 2023 r. pierwszy rok działalności przetrwało w Polsce 59% firm – o 8 punktów procentowych mniej niż w poprzednim pomiarze. Najwięcej przedsiębiorstw upada w pierwszym roku działalności. W kolejnych latach wskaźnik przeżycia jest wyższy. Analiza rodzajów działalności pokazuje, że wśród firm działających na rynku 5 lat (powstałych w 2019 r. i funkcjonujących nadal w 2024 r.) najwyższą przeżywalnością charakteryzują się sekcje: opieka zdrowotna i pomoc społeczna (98,8%), a także kultura, rozrywka i rekreacja oraz informacja i komunikacja (po 98,7%).

W 2023 roku najwięcej firm w przeliczeniu na 1000 mieszkańców powstało w województwie mazowieckim (11,6), pomorskim (9,1), małopolskim (8,6) i dolnośląskim (8,5). Najmniej natomiast – w województwie opolskim (4,9), świętokrzyskim (5,5), warmińsko-mazurskim (5,6) i podkarpackim (5,8).

Ekoinnowacyjność? Nadrabiamy zaległości

Raport PARP pokazuje, że w Polsce mierzymy się ze stosunkowo niską świadomością społeczeństwa w zakresie dążenia do neutralności klimatycznej czy korzyści płynących z działań na rzecz zielonej transformacji.

Europejski Indeks Ekoinnowacyjności każdego roku prezentuje osiągnięcia krajów członkowskich w stosunku do średniej UE i dzieli gospodarki narodowe na trzy grupy: nadrabiających zaległości, przeciętnych ekoinnowatorów oraz liderów. W 2024 r. Polska osiągnęła 69,7 pkt przy średniej UE na poziomie 127,5 pkt, co oznacza, że pozostajemy w grupie krajów nadrabiających zaległości.

Warto jednak zwrócić uwagę na dwa obszary, które istotnie zyskują na znaczeniu i mogą być postrzegane jako zwiastun zmiany w dobrym kierunku. W ubiegłym roku 37% polskich firm podejmowało działania z zakresu gospodarki cyrkularnej (recycling poprzez ponowne wykorzystanie materiałów lub odpadów). W 2021 r. było to niespełna 1/3 firm, a jeszcze wcześniej, w 2017 r. – 1/4. Kolejną pozytywną zmianą jest oszczędzanie energii – w 2024 r. działania w tym zakresie wskazywało 64% respondentów. Oznacza to wzrost o 7 p.p. w porównaniu do 2021 r. (57%), co zbliża nas do średniej unijnej wynoszącej 66%.

Firmy w UE i w Polsce zdecydowanie oczekują wsparcia publicznego na przestawienie się na działalność prośrodowiskową, przede wszystkim w formie grantów lub dotacji – taką opinię wyraziło 40% polskich MŚP i podobny odsetek unijnych (37%).

Raport to nie tylko diagnoza stanu sektora MŚP, lecz także kompendium wiedzy na jego temat. W obliczu globalnych turbulencji ważne będzie wzmacnianie elastycznych i innowacyjnych segmentów rynku. Pełna treść raportu dostępna jest na stronie PARP.