Inwestycje w OZE w kontekście finansowania dłużnego – nowe podejście organów skarbowych

19 lipca 2016 r. w Dzienniku Urzędowym UE została opublikowana dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z 12.07.2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 193, str. 1 z późn. zm.), (dalej jako: Dyrektywa). Weszła ona w życie 8 sierpnia 20216 r.  Jej celem, jak wynikało z preambuły, była konieczność zapewnienia, aby podatki płacone były zgodnie z miejscem generowania zysków, czy wytwarzania wartości. W uzasadnieniu do wprowadzonych zapisów Dyrektywy wskazano, iż grupy przedsiębiorstw dążą do zmniejszenia globalnych zobowiązań podatkowych, przyczyniając się wielokrotnie do erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków w drodze nadmiernych płatności z tytułu odsetek. Tym samym zasadne stało się, aby ograniczyć możliwość odliczania odsetek, co powinno się przełożyć na zniechęcenie podatników do takich praktyk.

Wskaźnik EBITDA

Art. 4 Dyrektywy określa, że nadwyżka kosztów finansowania zewnętrznego podlega odliczeniu w okresie rozliczeniowym, w którym koszty te zostały poniesione jedynie do wysokości 30% wyniku finansowego podatnika przed uwzględnieniem odsetek, opodatkowania, deprecjacji i amortyzacji (EBITDA).

Zgodnie z zapisami Dyrektywy, wskaźnik EBITDA jest obliczany przez dodanie do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od osób prawnych w państwie członkowskim podatnika skorygowanych o podatek kwot z tytułu nadwyżki kosztów finansowania zewnętrznego, a także skorygowanych o podatek kwot z tytułu deprecjacji i amortyzacji. Dochodu zwolnionego z podatku nie uwzględnia się w EBITDA podatnika. Jednakże na mocy Dyrektywy, państwa członkowskie mogą m.in.:

• obniżać ten wskaźnik, tj. uznać, iż odliczeniu podlega mniej niż 30% EBITDA;
• przewidzieć, iż nieodliczona w danym roku podatkowym nadwyżka kosztów finansowania zewnętrznego podlega przeniesieniu na przyszłe (bez ograniczeń czasowych) lub przeszłe okresy (na okres nieprzekraczający trzech lat).

Krajowe regulacje

Ustawą z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne wprowadzono do polskiego porządku prawnego regulacje wskazane w Dyrektywie. W uzasadnieniu do projektu wprowadzającego regulacje wskazano, że dotychczasowe polskie regulacje nie spełniały minimalnego standardu wymaganego dyrektywą Rady (UE) 2016/1164, a dodatkowo wykazano wiele różnic między oboma standardami, z powodu których zdecydowano dokonać kompleksowej zmiany przepisu w tym zakresie.

Przepis art. 15c znowelizowany od 1 stycznia 2018 r., był już przedmiotem kilku poprawek, i w stanie prawnym od 22 maja 2023 roku wskazuje, że podatnicy z siedzibą lub zarządem w Polsce są obowiązani wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów koszty finansowania dłużnego w części, w jakiej nadwyżka kosztów finansowania dłużnego przekracza wyższą ze wskazanych kwot, to jest kwotę 3 000 000 zł albo 30% EBIDTA (liczoną według określonego w ustawie wzoru).

Art. 15c ust. 1 ustawy o CIT określa wzór kalkulacji EBIDTA jako:

[(P - Po) - (K - Am - Kfd)] × 30%

w którym poszczególne symbole oznaczają:

P – zsumowaną wartość przychodów ze wszystkich źródeł przychodów, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym,

Po – przychody o charakterze odsetkowym,

K – sumę kosztów uzyskania przychodów bez pomniejszeń wynikających z niniejszego ustępu,

Am – odpisy amortyzacyjne, o których mowa w art. 16a-16m, zaliczone w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów,

Kfd – zaliczone w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów koszty finansowania dłużnego nieuwzględnione w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, przed dokonaniem pomniejszeń wynikających z niniejszego ustępu.

Koszty finansowania dłużnego

W pierwszej kolejności jednak, aby podatnicy zobowiązani byli do wyłączenia nadwyżki kosztów finansowania ponad wskazany limit, konieczne jest zdefiniowanie, jakie koszty finansowania dłużnego i w jakim rozumieniu podlegają wyłączeniu. I tak, zgodnie z art. 15c ust. 12 ustawy o CIT, przez koszty finansowania dłużnego rozumie się wszelkiego rodzaju koszty związane z uzyskaniem od innych podmiotów, w tym od podmiotów niepowiązanych, środków finansowych i z korzystaniem z tych środków, w szczególności odsetki, w tym skapitalizowane lub ujęte w wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, opłaty, prowizje, premie, część odsetkową raty leasingowej, kary i opłaty za opóźnienie w zapłacie zobowiązań oraz koszty zabezpieczenia zobowiązań, w tym koszty pochodnych instrumentów finansowych, niezależnie na rzecz kogo zostały one poniesione. Kluczowym w tym przepisie jest jednak to, że zdefiniowane koszty finansowania podlegają wyłączeniu powyżej limitów, niezależnie od tego, czy są poniesione na rzecz podmiotów powiązanych czy niepowiązanych.  Jak wskazuje jednak przepis art. 15c ust. 3 ustawy o CIT, przez nadwyżkę kosztów finansowania dłużnego rozumie się kwotę, o jaką poniesione przez podatnika koszty finansowania dłużnego, podlegające zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w roku podatkowym, przewyższają uzyskane przez podatnika w tym roku podatkowym podlegające opodatkowaniu przychody o charakterze odsetkowym.

Przykład 1

Spółka ABC z ograniczoną odpowiedzialnością ponosi koszty finansowania dłużnego w stosunku do pożyczkodawcy z tytułu zapłaty odsetek od udzielonych pożyczek. Ponadto posiada kredyt bankowy na realizację inwestycji, z tytułu którego płaci odsetki. Koszty finansowe spółki wynoszą 12 000 000 zł. Spółka jest zobowiązana do weryfikacji, czy koszty finansowe podlegają u niej limitowaniu zgodnie z art. 15c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a jeśli tak to powyżej jakiej kwoty.

Przykład 2

Spółka ABC z przykładu 1 poniosła w roku 2024 kosztów finansowania dłużnego w łącznej wysokości 12 000 000 zł. Spółka wyliczyła 30% EBIDTA, wynik wyniósł 6 400 000 zł. Spółka będzie zobowiązana do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodu, kwoty 5 600 000 zł (12 000 000 zł ponad 6 400 000 zł).

Przykład 3

Spółka ABC z przykładu 1 poniosła w roku 2023 kosztów finansowania dłużnego w łącznej wysokości 8 000 000 zł. Spółka wyliczyła 30% EBIDTA, wynik wyniósł 2 400 000 zł. Spółka będzie zobowiązana do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodu, kwoty 5 000 000 zł (8 000 000 zł ponad 3 000 000 zł).

Powodem wyłączania w tym przykładzie kosztów powyżej 3 mln zł, jest fakt, że wynik EBIDTA był niższy niż 3 mln zł. Przepis wskazuje bowiem, że podatnik wyłącza z kosztów uzyskania przychodu, nadwyżkę kosztów finansowania dłużnego ponad wyższą z kwot, to jest 3 mln zł lub 30% EBIDTA.

Energia odnawialna a koszty finansowania dłużnego

Dla inwestycji z zakresu energetyki odnawialnej, kluczowy staje się jednak przepis art. 15c ust. 8 ustawy o CIT. Zgodnie z nim bowiem, przy wyliczaniu nadwyżki kosztów finansowania dłużnego nie bierze się pod uwagę kosztów finansowania dłużnego wynikających z kredytów (pożyczek) wykorzystywanych do sfinansowania długoterminowego projektu z zakresu infrastruktury publicznej, w przypadku którego spełnione są łącznie następujące warunki:

1)            wykonawca projektu podlega opodatkowaniu w państwie członkowskim Unii Europejskiej;

2)            aktywa, których projekt dotyczy, znajdują się całości w państwie członkowskim Unii Europejskiej;

3)            koszty finansowania zewnętrznego są wykazywane dla celów podatkowych w całości w państwie członkowskim Unii Europejskiej;

4)            dochody są osiągane w całości w państwie członkowskim Unii Europejskiej.

Może to zatem wyglądać przykładowo tak:

• inwestorem jest spółka polska, lub np. hiszpańska;
• projekt jest budowany w Polsce;
• koszty finansowania będą wykazywane w Polsce;
• dochody są osiągane w całości w państwie członkowskim Unii Europejskiej, tj. w Polsce (ponieważ np. będą w całości osiągane ze świadczenia usług na rzecz operatora systemu elektroenergetycznego na terytorium RP lub ewentualnie Unii Europejskiej).

Jednakże dodatkowo, jak wskazano w art. 15c ust. 10 ustawy o CIT, długoterminowy projekt z zakresu infrastruktury publicznej oznacza projekt służący dostarczeniu, modernizacji, eksploatacji lub utrzymaniu znaczącego składnika aktywów, będący w ogólnym interesie.

Co to oznacza dla podatników w praktyce? Ograniczenia w kosztach finansowania dłużnego nie powinny mieć zastosowania w przypadku, w którym realizują oni długoterminowe projekty np. z zakresu energetyki odnawialnej.

Jednak, aby te ograniczenia nie miały zastosowania, należy szczegółowo przeanalizować, co trzeba zrobić, aby spełnić definicję długoterminowego projektu z zakresu infrastruktury publicznej. Jak wynika z przepisów ustawy o CIT, aby dany projekt mógł zostać uznany za długoterminowy projekt z zakresu infrastruktury publicznej, spełnione muszą być następujące warunki:

1. przedmiotem projektu powinien być znaczący składnik aktywów o wiarygodnie określonej wartości;
2. celem projektu powinno być dostarczenie, modernizacja lub eksploatacja tego znaczącego składnika aktywów;
3. projekt winien być długoterminowy;
4. projekt powinien być w ogólnym interesie publicznym.

Omówmy zatem poszczególne przesłanki:

Przesłanka 1: znaczący składnik aktywów jako przedmiotu projektu.

Jak wynika z przepisów, przedmiotem projektu powinien być znaczący składnik aktywów. Słownik Języka Polskiego PWN określa pojęcie „ znaczący” jako "odgrywający ważną rolę". W związku z powyższym uznać należy, że jeśli składnik aktywów odgrywa istotną rolę dla społeczeństwa lub podmiotu samego w sobie, to przedstawia dużą wartość materialną.  I tak przykładowo, w sytuacji, w której podmiot buduje np. elektrownię wiatrową wytwarzającą energię elektryczną, to z uwagi na główny przedmiot działalności oraz wartość nakładów poniesionych na zrealizowanie inwestycji, elektrownia wiatrowa stanowi zorganizowany i znaczący składnik aktywów.

Podobne stanowisko potwierdzono w interpretacji indywidualnej z dnia 26 września 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.543.2024.1. JMS), w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził stanowisko podatnika, że "W związku z tym, że nakłady na realizowane przez Wnioskodawcę Projekty, w wyniku których powstają aktywa Wnioskodawcy w postaci elektrowni wiatrowych zgodnie z wartością początkową środków trwałych wynoszą około 56 mln zł, pełniąc przy tym istotną rolę w funkcjonowaniu Spółki, stwierdzić należy, że Projekty te są projektami dotyczącymi znaczącego składnika aktywów w rozumieniu art. 15c ust. 10 ustawy o CIT".

Przesłanka 2:  cel realizowanego projektu

Celem realizacji projektów z zakresu energetyki odnawialnej, takich jak elektrownie wiatrowe, elektrownie fotowoltaiczne jest dostarczanie energii elektrycznej do odbiorców.   Realizacja inwestycji z zakresu OZE takich jak elektrownie fotowoltaiczne, wiatrowe, magazyny energii i inne zapewniają dostawy energii elektrycznej, przy jednoczesnym ograniczeniu negatywnego wpływu produkcji energii elektrycznej na środowisko.

Przesłanka 3: projekt długoterminowy

Szacowany okres eksploatacji projektów z zakresu OZE to 20-30 lat. W związku z tym, zasadnym jest uznanie, że realizowane projekty w postaci rozwoju i budowy elektrowni wiatrowych stanowią projekty o charakterze długoterminowym.

Przesłanka 4: projekt będący w ogólnym interesie publicznym

Infrastrukturą publiczną jest przedsięwzięcie użyteczności publicznej, które służy dobru ogółu, społeczeństwu. Jednocześnie samo pojęcie infrastruktury należy rozumieć szeroko jako urządzenia, obiekty i instytucje z zakresu użyteczności publicznej.

Wytworzona w projektach OZE energia elektryczna będzie mogła zasilać lokalne gospodarstwa domowe. Tym samym, zapewniając ciągłość i bezpieczeństwo w dostawie energii elektrycznej oraz zaspokajając podstawowe potrzeby społeczeństwa oraz gospodarki w dostępie do energii. Za publicznym charakterem inwestycji przemawia również fakt, że zapewnienie dostępu do energii jest co do zasady obowiązkiem publicznym każdego państwa.

Jak uzasadniono w interpretacji indywidualnej z dnia 18.02.2025 r., (sygn.  0114-KDIP2-2.4010.712.2024.1.PK, ) „Obecnie trwająca transformacja energetyczna, której celem jest zwiększanie udziału energii z odnawialnych źródeł w ogólnym bilansie energetycznym kraju, jest podyktowana względami środowiskowymi mającymi swoje prawne umocowanie w prawodawstwie Unii Europejskiej. Zatem realizowane projekty w postaci budowy elektrowni wiatrowych mają istotne znaczenie z punktu widzenia polityki energetycznej każdego kraju w zakresie rozbudowy infrastruktury wytwórczej energii elektrycznej, kształtowania krajowej strategii energetycznej oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego z uwzględnieniem wpływu na środowisko”

Podobnie w interpretacji indywidualnej z dnia 26 września 2024 r. (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.477.2024.1.ASK,)  w której organ stwierdził że: "W konsekwencji, w analizowanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym, nie ulega wątpliwości, iż (...) farma wiatrowa, która będzie wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej z wykorzystaniem energii wiatru spełnia przesłanki uznania jej za projekt będący w ogólnym interesie publicznym”.

Podobne stanowisko wyrażono w interpretacji indywidualnej z dnia 27 września 2024 r.  (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.550.2024.1.JKU) , w której organ potwierdził, że: „ przytoczone przez Spółkę okoliczności oraz analiza brzmienia przepisów art. 15c ust. 8-10 ustawy o CIT w związku z przepisami Dyrektywy, uprawnia do twierdzenia, że wyłączenie limitowania kosztów finansowania zewnętrznego, o którym mowa w ww. przepisach, może dotyczyć projektu służącego zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego państwa bez względu na rodzaj źródła energii a także formę prawną i strukturę właścicielską podmiotu realizującego przedmiotowy projekt, w sytuacji wykazania przez państwo członkowskie, że długoterminowy projekt o charakterze strategicznym będzie realizowany w ogólnym interesie publicznym".

Zmiana w podejściu organów skarbowych

Niestety, w wydawanych interpretacjach indywidualnych podatnicy spotykali się przez długi czas z negatywnym stanowiskiem w zakresie traktowania takich inwestycji jako realizujące przesłanki art. 15 ust. 8 ustawy o CIT. 21 grudnia 2020 r.  wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych. Pewna spółka będąca w trakcie realizacji projektu związanego z budową farmy wiatrowej, która docelowo miała składać się z 42 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 145 MW oraz towarzyszącej infrastruktury technicznej i drogowej, postanowiła zadać pytanie, czy realizacja przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy wiatrowej stanowi długoterminowy projekt z zakresu infrastruktury publicznej w rozumieniu w art. 15c ust. 8 i 10 ustawy o CIT, a w konsekwencji, czy spółka jest uprawniona przy wyliczaniu nadwyżki kosztów finansowania dłużnego do nieuwzględniania kosztów finansowania dłużnego, wynikających z pożyczek (kredytów) wykorzystywanych do sfinansowania budowy farmy wiatrowej? Spółka oceniała, że ma takie uprawnienie, jednakże odmienne stanowisko przedstawił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej. W związku z tym negatywnym stanowiskiem, spółka złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA w Gdańsku w wyroku z 13.07.2021 r., (sygn. I SA/Gd 503/21), który zgodził się ze stanowiskiem spółki wskazując, że „Rację ma skarżąca wskazując, że realizowane przedsięwzięcie w zakresie budowy elektrowni niezależnie od rodzaju wytwarzanej energii ma istotne znaczenie z punktu widzenia polityki energetycznej każdego kraju w zakresie rozbudowy infrastruktury wytwórczej energii elektrycznej, kształtowania krajowej strategii energetycznej oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego z uwzględnieniem wpływu na środowisko.”  W ostatnich latach orzeczeń sądów z podobnym stanowiskiem pojawiło się wiele, co finalnie doprowadziło do zmiany stanowiska Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach indywidualnych na korzyść podatników, lub wycofywaniem skarg kasacyjnych od niekorzystnych dla KIS orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych i wydawaniem zmienionych interpretacji indywidualnych.

Przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 7.05.2025 r., (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.122.2025.1.DKG) potwierdzono możliwość niestosowania ograniczeń z art. 15 c ustawy o CIT, dla spółki celowej realizującej projekt budowy farmy fotowoltaicznej. Podobnie było także w interpretacjach indywidulanych, np.:

• z dnia 7.05.2025 r., (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.141.2025.1.RK) dla budowy elektrowni fotowoltaicznej)
• z dnia 5.05.2025 r., (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.137.2025.1.PK) dla budowy elektrociepłowni;
• z dnia 9.05.2025 r., (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.122.2025.1.ASK) dla magazynu energii;

Zmiana praktyki Krajowej Informacji Skarbowej po szeregu negatywnych orzeczeniach sądów, staje się ważnym aspektem dla podatników, którzy realizują inwestycje z zakresu OZE. Warto każdorazowo analizować szczegółowo warunki spełniania przesłanek wyłączenia możliwości ograniczenia w kosztach finansowania dłużnego. Pamiętać należy, że każda sytuacja ma odmienne uwarunkowania.

Patrycja Kubiesa

doradca podatkowy, autorka książek, szkoleniowiec i ekspertka w zakresie podatków w sektorze energetyki odnawialnej. Założycielka kancelarii KIB Patrycja Kubiesa www.kubiesa.pl, która wspiera przedsiębiorców w bezpiecznym i efektywnym poruszaniu się po dynamicznie zmieniających się przepisach podatkowych. Współwłaścicielka platformy szkoleniowej www.kancelariakib.pl. Członek zarządu Małopolskiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Specjalizuje się w doradztwie dla podmiotów działających w obszarze OZE – w tym farm fotowoltaicznych i wiatrowych, estońskiego CIT, branż e-commerce, produktów online. Jest autorką publikacji książkowych i eksperckich komentarzy, w których łączy wiedzę prawniczą z praktycznym spojrzeniem na wyzwania, z jakimi mierzą się podatnicy.