31 lipca 2025 r.
Rozwój sztucznej inteligencji w Polsce – nowy raport KPMG
Na początku lipca 2025 roku międzynarodowa firma doradcza KPMG opublikowała raport pt. „Sztuczna inteligencja w Polsce. Krajobraz pełen paradoksów”, który traktuje nie tylko o rozwoju AI w Polsce od strony technologicznej, ale przede wszystkim o oddziaływaniu sztucznej inteligencji na polskie społeczeństwo i jego zdolności do akceptacji i adaptacji względem zmian zachodzących wraz z dynamicznym rozwojem AI i wkraczaniem tej technologii w kolejne sfery naszego życia.
Należy tu wspomnieć, że ów raport został opublikowany w ramach większego, globalnego studium dotyczącego sztucznej inteligencji pt. „Trust, Attitudes and Use of Artificial Intelligence: A Global Study 2025”, zrealizowanego wspólnie przez australijski Uniwersytet w Melbourne oraz KPMG International. Tego typu analizy są o tyle ważne, że cyklicznie przedstawiają nowe zdobycze techniki, które mają wpływ nie tylko na wielkie koncerny, ale i na zwykłego obywatela oraz jego codzienne funkcjonowanie w przestrzeni publicznej i prywatnej.
W związku z gwałtownym rozwojem AI rodzi się kluczowe pytanie o zaufanie Polek i Polaków do tej technologii. Jego poziom wprost przekłada się przecież na ich skłonność do przyjęcia rozwiązań opartych o AI w swoim życiu osobistym czy zawodowym, gotowość do akceptacji zmian jakie niosą one ze sobą we wszystkich obszarach życia, czy też wreszcie adaptacji swoich kompetencji zawodowych do zmian na rynku pracy, jakie przynosi ta technologia.
Raport KPMG wskazuje, że choć w Polsce rośnie akceptacja dla coraz większej obecności sztucznej inteligencji w różnych aspektach życia, to nie idzie to równolegle ze zwiększonym poziomem zaufania do samej technologii AI. Jednocześnie coraz więcej osób dostrzega coraz większe korzyści z wdrażania i używania sztucznej inteligencji. Może się to wydawać pewnym paradoksem, jednak pokazuje to, że jako naród ostrożnie podchodzimy do zmian, które mogą być zbyt gwałtowne, dezorientujące, czy też destabilizujące dla naszego dotychczasowego sposobu życia.
Badanie KPMG wykazało, że aż 69% respondentów w Polsce przyznaje, że regularnie (tj. co najmniej raz na kilka miesięcy) wykorzystuje AI, co stanowi nie tylko lepszy wynik niż średnia na świecie (66%), ale także przewyższa te uzyskane w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, czy na Węgrzech. Jednocześnie aż 84% badanych osób stwierdziło, że już w jakiś sposób zetknęli się ze sztuczną inteligencją, przy czym 70% z nich deklaruje, że jest w stanie rozpoznać treści stworzone przy pomocy AI. To wszystko plasuje nasz kraj jako państwo o względnie wysokim poziomie absorbcji rozwiązań opartych o AI.
Wysoki stopień wdrożenia AI nie oznacza jednak, że wykorzystywany jest jej pełny potencjał. Jak pokazują wyniki badania, pracownicy w Polsce najchętniej i częściej niż pracownicy innych krajów sięgają po narzędzia, które są najbardziej przystępne i nie wymagają szkolenia przed rozpoczęciem użytkowania. Takie rozwiązania mają swoje zalety – są tańsze, ich integracja z infrastrukturą firmy jest prostsza, a ich wysoka elastyczność umożliwia dopasowanie do specyfiki kontekstu pracy. W rezultacie przyczyniają się do usprawnienia realizacji codziennych, drobnych zadań oraz sprzyjają rozwojowi innowacyjnych postaw i inicjatyw pracowniczych. Jednocześnie jednak niska specjalizacja takich narzędzi zwiększa ryzyko błędów kontekstualnych, a ich publiczny charakter – ryzyko niedozwolonych zastosowań, związanych z przetwarzaniem danych firmowych poza bezpiecznym, regulowanym środowiskiem.
Z drugiej jednak strony tylko niecałe 30% pytanych Polaków potwierdziło ukończenie jakiegoś szkolenia ze sztucznej inteligencji, co daje rezultat wyraźnie gorszy (aż o 10 punktów procentowych) od średniej na świecie. Jednocześnie blisko połowa badanych osób (46%) sama ocenia swoje kompetencje w zakresie AI jako niskie, a ok. 33% przyznaje że posiada jedynie ograniczoną znajomość tematu. Tzw. lukę kompetencyjną w tym zakresie pokazuje dodatkowo fakt, że aż 90% respondentów nie ma pojęcia o istnieniu regulacji w tym sektorze i to pomimo intensywnych działań promocyjno-informacyjnych Ministerstwa Cyfryzacji.
Powyższe wyniki świadczą zatem o tym, że większość społeczeństwa korzysta z AI głównie w oparciu o rosnącą powszechność i popularność technologii (m.in. w mediach społecznościowych), nie zaś jako wynik celowo pozyskiwanej wiedzy i umiejętności (np. w trakcie szkoleń), dzięki którym użytkownicy mogą się poruszać w tym obszarze w nieco bardziej zaawansowany sposób. Należy zatem przypuszczać, że mimo entuzjastycznego podejścia do samego zagadnienia, znacząca część społeczeństwa wciąż nie rozumie ani mechanizmów działania sztucznej inteligencji, ani jej ograniczeń, a co za tym idzie ryzyko niewłaściwego korzystania z AI wciąż pozostaje na wysokim poziomie.
Takie ryzyko wydaje się szczególnie istotne w kontekście zawodowym, biorąc pod uwagę, że według badań KPMG aż 55% respondentów nie ujawnia przed swoim pracodawcą, że w swojej pracy korzystało ze wsparcia AI, a przez to przedstawia treści wygenerowane za jej pomocą jako rezultat swoim własnych wysiłków. Jednocześnie w Polsce, podobnie jak i zagranicą, blisko 90% korzystających z tej technologii w swojej pracy wykorzystuje ogólnodostępne narzędzia. Co znów rodzi pytania chociażby o bezpieczeństwo informacji i danych zawodowych wprowadzanych do systemów AI.
Na wyzwania związane z bezpieczeństwem starają się odpowiedzieć zarówno przedsiębiorcy, jak i administracja publiczna, gdyż w ich przypadku wykorzystanie AI niesie ze sobą dodatkowe zagrożenia potencjalnych wrogich działań ze strony państw trzecich. Także skuteczność w zapewnieniu zgodności wykorzystania AI z istniejącym prawem oraz bezpieczeństwo działań m.in. w kwestii pracy na danych poufnych, ochrony IP, czy danych osobowych (vide RODO) staje się głównym cyfrowym wyzwaniem w drugiej ćwierci XXI wieku. Szczególnie, że jak wskazuje raport KPMG przynajmniej 1/3 pracowników w Polsce wykazuje zachowania ryzykowne w pracy z AI.
Kwestia bezpieczeństwa jest szczególnie ważna, ponieważ należy zakładać, iż coraz więcej pracowników będzie regularnie wykorzystywać AI w swojej pracy. Jak wskazuje KPMG aż 76% pytanych „odczuło wzrost dostępności zasobów i wydajności pracy dzięki stosowaniu rozwiązań AI”. Popularności AI nie wstrzymają także głośno stawiane w mediach pytania, czy sztuczna inteligencja zastąpi ludzi w pracy (w skali świata uważa tak ok. 40% badanych), skoro „połowa pracowników uważa, że sztuczna inteligencja nie mogłaby wykonywać kluczowych aspektów ich pracy ani zastąpić osób zatrudnionych w ich branży”. Nieco ponad 1/3 respondentów wskazuje, że faktycznie część zadań istotnych w ich pracy mogłoby być wykonywane przez AI, a podobna ilość badanych zauważa, że potencjalnie mogłoby się to wiązać także ze zwolnieniami w ich branży. Polacy zatem z pewną dozą sceptycyzmu podchodzą do możliwości AI, choć dostrzegają jej duży potencjał względem możliwości optymalizacji ich pracy.
Z kolei odnośnie deklarowanego zaufania do tej technologii, to w Polsce kształtuje się ono na poziomie nieco ponad 40% pytanych respondentów, co jest rezultatem poniżej średniej światowej, która wynosi 46%. Reszta badanych pozostaje neutralna względem AI, choć występują także postawy pełne nieufności. Odnośnie zaś akceptacji wykorzystania sztucznej inteligencji w swojej pracy, to w Polsce odnotowano jeden z najwyższych na świecie wyników – nawet 77% pytanych deklaruje w tym aspekcie „co najmniej umiarkowaną zgodę”. Trudno się temu dziwić, biorąc pod uwagę, że „aż 66% respondentów z Polski osobiście doświadczyło korzyści z wykorzystywania AI, a 87% przewiduje, że pozytywny wpływ będzie odczuwany w przyszłości (vs. 73% i 83% w ujęciu światowym)”. To wysoki wynik, tym bardziej że według badań aż 3/4 pytanych „zyskało czas dzięki automatyzacji powtarzalnych zadań” – korzyści zatem są tutaj oczywiste.
Tym niemniej należy pamiętać, że korzystanie ze sztucznej inteligencji wiąże się zarówno z korzyściami, jak i zagrożeniami. W badaniach wskazuje się, że wśród zalet AI wymieniana jest: szybkość i powtarzalność generowanych danych, poprawa jakości świadczonych usług, ułatwienia na gruncie życia codziennego w postaci np. tłumaczy językowych i systemów nawigacyjnych, czy sprawniejsze poruszanie się w tych obszarach życia, które wymagają sprawnej analizy na dużych zbiorach danych dzięki zastosowaniu rozwiązań typu big data, jak np. cały sektor finansowy.
Jednak zagrożenia również są realnym problemem. Należą do nich m.in. ryzyko dezinformacji i deepfake, które pozwalają na tworzenie fałszywych zdjęć i filmów, naruszenia prywatności w postaci zbierania danych osobowych poprzez monitoring i śledzenie w Internecie, tendencyjne wpływanie na decyzje ludzkie poprzez inwigilację, profilowane reklamy czy treści, które emocjonalnie manipulują ludźmi, a także potencjalnie niekorzystne zmiany na rynku pracy w niektórych obszarach.
Warto zauważyć, że jednym z czynników niwelujących te zagrożenia, przynajmniej częściowo, może być weryfikacja treści stworzonych przez AI i tych dostępnych w Internecie w innych, niezależnych źródłach. Niestety, w tym wypadku zaledwie 45% pracowników w Polsce deklaruje, że raczej są skłonni do przezorności i sprawdzania wiedzy dostępnej w sieci. Jednocześnie tylko niecałe 40% badanych zdaje sobie sprawę z potencjalnej możliwości deformacji, bądź też pominięcia części lub całości kontekstu i obrazu sprawy przez systemy sztucznej inteligencji. Zgodnie z raportem, tylko 1/3 użytkowników rozważa zarówno zalety, jak i wady AI przed jej wykorzystaniem w swojej pracy. A zatem krytyczne podejście Polaków do sztucznej inteligencji to coś, co na pewno wymaga zdecydowanej poprawy i co zawsze warto mieć na uwadze w swojej pracy.
Choć aż 90% badanych Polaków wskazuje na swoje obawy dotyczące cyberzagrożeń związanych ze sztuczną inteligencją, to jednocześnie aż 55% wskazuje, że korzystało w ramach pracy z pomocy AI i przedstawiło teksty przez nią wygenerowane jako swoje własne.
Należy zaznaczyć, że obecne zastosowanie AI w Polsce nie rozwinęło jeszcze w pełni swojego potencjału. Zarówno wśród starszych, jak i młodszych pokoleń można znaleźć zwolenników nowoczesnych rozwiązań, ale w społeczeństwie wciąż widoczne jest preferowanie rozwiązań sprawdzonych w działaniu. Ich przewidywalność i potwierdzona skuteczność sprawia, że ich użycie jest bardziej preferowane niż narzędzia, których działanie nie jest zweryfikowane przez nas samych. Należy także pamiętać, że świadome i skuteczne korzystanie z narzędzi AI może wymagać dodatkowego zaangażowania i poświęconego czasu w postaci szkoleń, wykładów, czy warsztatów z używania sztucznej inteligencji.
Z kolei od strony prawnej oraz technicznej także istnieje pole do optymalizacji funkcjonowania AI w Polsce. Wciąż trwa poszukiwanie takich rozwiązań legislacyjnych oraz zabezpieczeń technicznych, które zapewnią bezpieczeństwo, szczególnie w zakresie przetwarzania danych osobowych i ochrony własności intelektualnej. Jedną z takich odpowiedzi wydają się być odpowiednio dostosowane do takich wyzwań polityki publiczne dotyczące sztucznej inteligencji, nad którymi pracuje obecnie Ministerstwo Cyfryzacji i rząd.
Podsumowując, stan rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce nie odbiega znacząco od tego, co obserwujemy na arenie międzynarodowej w zakresie praktyk stosowania przez użytkowników. Polki i Polacy już masowo korzystają ze zdobyczy technologii AI, choć wiele osób przyznaje, że zdarzają im się także zachowania ryzykowne w sieci. Jeśli jednak chodzi o tworzenie aplikacji, patentów i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań, Polska nie jest globalnym liderem w tym obszarze. Warto mieć jednak na uwadze, że Polacy współtworzą takie firmy wykorzystujące AI, jak Allegro, Brainly, czy Synerise. Wskazane w raporcie KPMG zmiany i zjawiska związane ze sztuczną inteligencją to kolejny etap czwartej rewolucji przemysłowej, która w dużym stopniu objęła już Polskę.