Rynek pracy pod presją – kluczowe kompetencje decydują o rozwoju

Polski rynek pracy stoi przed rosnącymi wyzwaniami – niedoborem pracowników, coraz wyższymi wymaganiami kompetencyjnymi i koniecznością aktywizacji grup dotąd mniej angażowanych. Co to oznacza dla przedsiębiorstw, instytucji edukacyjnych i pracowników? Wyjaśniamy w najnowszym październikowym raporcie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) „Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań”. Zapraszamy do lektury!

• Według danych GUS stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce we wrześniu 2025 r. była na poziomie 5,6%.
• Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw we wrześniu 2025 wyniosło 8750,34 zł.
• We wrześniu 2025 r. znaczącą część osób bezrobotnych (36,9%, 319,2 tys.) stanowiły osoby długotrwale bezrobotne.
• W bieżącym roku 53% pracowników otrzymało podwyżkę (57% w 2024 r.).
• 91% badanych uznało, że doświadczenie odgrywa większą rolę w prowadzeniu firmy niż dyplom uczelni.
• Przy wyborze oferty pracy dla 69% respondentów najważniejsze są elastyczne godziny pracy oraz możliwość pracy zdalnej (53%).
• Tylko 5% badanych zadeklarowało, że chciałoby przez wiele lat pracować u jednego pracodawcy.

Kto chciałby pracować krócej?

Z przytaczanych przez PARP badań wynika, że aż 61% pracowników popiera przejście na 4-dniowy tydzień pracy. Najbardziej entuzjastycznie podchodzą do tego osoby młode (71% w wieku 18–29 lat). Poparcie dla idei skróconego czasu pracy maleje z wiekiem – najbardziej sceptyczne są osoby powyżej 60. r.ż. (44%) oraz kadra zarządzająca (53%).

Co ciekawe, pozytywne podejście do tej inicjatywy wiąże się nie tylko z wiekiem, lecz także z poziomem edukacji. Wśród osób z wykształceniem wyższym wynosi ono 61%, a w grupie pracujących z tego segmentu sięga aż 69%. W przypadku osób z wykształceniem średnim poparcie deklaruje 49% ogółu badanych oraz 59% osób pracujących. Najniższe wskaźniki obserwuje się wśród osób z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym lub zasadniczym zawodowym – 46% w populacji ogólnej i 53% wśród osób pracujących.

W grupie pracujących aż 70% popiera skrócenie czasu pracy pod warunkiem utrzymania dotychczasowych płac i liczby dni urlopowych. Jeżeli jednak redukcja godzin wiązałaby się z obniżeniem wynagrodzenia lub ograniczeniem urlopu, poparcie spada do zaledwie 24%.

Kompetencje cyfrowe i miękkie – atut i konieczność

Kompetencje cyfrowe i miękkie są dziś jednymi z najważniejszych umiejętności na rynku pracy, ponieważ pozwalają pracownikom sprawnie funkcjonować w szybko zmieniającym się, zdigitalizowanym środowisku.

Właściciele polskich firm w procesie rekrutacji w pierwszej kolejności oczekują od kandydatów twardych umiejętności zawodowych (72%), szczególnie w budownictwie, handlu i transporcie. Aż 84,2% przedstawicieli MŚP wskazało na poważne braki w kompetencjach w zakresie sztucznej inteligencji, z czego niemal połowa (46,3%) uznała je za krytyczne. Tylko 9,5% przedsiębiorstw nie widzi w tym obszarze problemu.

Z kolei kompetencje miękkie, takie jak otwartość we współpracy (40%) czy nastawienie na poszukiwanie rozwiązań (34%) są ogólnie rzadziej poszukiwane niż umiejętności twarde. Jednocześnie aż 50% przedsiębiorców uznaje odporność na stres za najważniejszą kompetencję miękką, a 35% wskazuje na innowacyjność i kreatywność.

W krajach Europy Zachodniej obserwuje się zrównoważone podejście do rozwoju kompetencji, obejmujące zarówno umiejętności cyfrowe, zarządcze, jak i miękkie. We Francji i Belgii wśród nowych poszukiwanych kompetencji pojawiły się równocześnie umiejętności związane z zarządzaniem i technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) oraz umiejętności interpersonalne, takie jak ocena postaw współpracowników czy poczucie humoru.

Co dalej?

Z raportu PARP wynika, że absolwenci czy pracownicy w wieku produkcyjnym nie wystarczają, by wypełnić rosnące potrzeby pracodawców. Kluczowe stają się tzw. ukryte zasoby, czyli potencjał m.in. osób długotrwale bezrobotnych, 50+ oraz migrantów.

W publikacji podkreślono, że nie wystarczy dziś zatrudnić pracownika – coraz częściej wymaga się elastycznych kompetencji pozatechnicznych, a także wysokiego poziomu umiejętności cyfrowych.

Instytucje edukacyjne i firmy powinny więc inwestować w kształcenie ustawiczne i rozwijanie kompetencji przyszłości, by nie zostać w tyle.

Pełna treść raportu dostępna jest na stronie PARP.

Raport przygotowany w ramach projektu pozakonkursowego FERS pn. „Rozwój i doskonalenie systemu sektorowych rad ds. kompetencji”.