Rekrutacja, technologia i równość. Najnowszy raport PARP o wyzwaniach rynku pracy

Czy algorytmy będą decydować o tym, kto dostanie pracę? Jak sztuczna inteligencja wpływa na doświadczenia kandydatów i praktyki rekrutacyjne polskich firm? Dlaczego nierówności ze względu na płeć nadal pozostają jednym z kluczowych wyzwań rynku pracy? Odpowiedzi na te pytania przynosi najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości „Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań”, który kompleksowo analizuje zmiany zachodzące na styku technologii, kompetencji i zatrudnienia w Polsce. Zapraszamy do lektury!

• Z danych GUS wynika, że stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w październiku 2025 r. wyniosła 5,6%.
• Ponad połowa (53%) kandydatów – zarówno pracowników fizycznych, jak i specjalistów – uważa, że rynek pracy jest obecnie rynkiem pracodawcy.
• Ponad połowa pracodawców uważa, że publikowanie widełek płacowych nie jest konieczne, mimo że oczekuje tego ponad 90% kandydatów.
• Globalnie 59% mężczyzn i 56% kobiet wykonuje pracę poza w pełni uregulowanymi, formalnymi formami zatrudnienia.

Jak stereotypy wpływają na rynek pracy

W 2025 r. kobiety na świecie uzyskały z pracy łącznie tylko 52% dochodu mężczyzn. Dane z raportu publikowanego przez PARP pokazują, że te nierówności między kobietami a mężczyznami wynikają nie tylko z różnic w wysokości wynagrodzeń. Nakładają się na to dwa inne zjawiska: mniejsza aktywność zawodowa kobiet i niższe roczne zarobki. W 2025 r. zatrudnionych było ok. 1,4 mld kobiet i 2,1 mld mężczyzn, co oznacza, że na trzech pracujących mężczyzn przypadają dwie pracujące kobiety.

Nieodpłatna praca opiekuńcza i domowa – choć fundamentalna dla funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa – nie jest uwzględniana w podstawowych miarach postępu gospodarczego, takich jak PKB. Oznacza to, że formalne wskaźniki rynku pracy systemowo nie doszacowują wkładu kobiet, co pośrednio utrwala zaniżony poziom ich dochodów z pracy i ich pozycji ekonomicznej.

W 2023 r. kobiety zajmowały zaledwie ok. 30% stanowisk kierowniczych na świecie (wzrost o ok. 3,5 p.p. w ciągu dwóch dekad). W niektórych częściach świata kobiety są niemal całkowicie wykluczone z dochodów z pracy, podczas gdy w innych stopniowo zbliżają się do bardziej zrównoważonego poziomu, choć nadal pozostają poniżej parytetu względem mężczyzn.

A jak ta kwestia wygląda w Europie? Również tutaj kobiety częściej są postrzegane jako „lepiej nadające się” do zawodów opiekuńczych, edukacyjnych czy administracyjnych, natomiast mężczyźni do pracy technicznej, inżynieryjnej czy fizycznej. W efekcie kobiety dominują w sektorach gorzej opłacanych, co przyczynia się do utrwalania luki płacowej w Europie. Obecnie w UE wynosi ona ok. 12%, co oznacza, że kobiety średnio zarabiają 88 centów na każde 1 euro zarobione przez mężczyznę. W ujęciu kalendarzowym przekłada się to na sytuację, w której od 17 listopada do 31 grudnia kobiety symbolicznie nie zarabiają.

Sztuczna inteligencja – szanse i wyzwania dla rynku pracy

Sztuczna inteligencja coraz silniej kształtuje rynek pracy, jednak jej wpływ zależy od kontekstu demograficznego, gospodarczego i instytucjonalnego. W sprzyjających warunkach AI kompensuje niedobory siły roboczej, automatyzuje głównie rutynowe zadania i prowadzi do przekształcenia pracy w kierunku ról o wyższej wartości dodanej. Rośnie wtedy znaczenie kompetencji społecznych, kreatywnych i związanych z rozwiązywaniem złożonych problemów.

W mniej korzystnych scenariuszach szybkie wdrażanie AI, przy słabym wsparciu rozwoju kompetencji, pogłębia polaryzację rynku pracy, sprzyja niestandardowym formom zatrudnienia i zwiększa niepewność zawodową. Najbardziej pesymistyczne warianty zakładają masową automatyzację, koncentrację władzy technologicznej i erozję stabilnego zatrudnienia. Ostateczny efekt zależy od polityk publicznych, regulacji i inwestycji w uczenie się przez całe życie.

Doświadczenia kandydatów i praktyki rekrutacyjne w Polsce

Raport PARP analizuje też doświadczenia osób poszukujących pracy oraz aktualne praktyki rekrutacyjne stosowane przez polskich pracodawców. Wnioski z badań wskazują, że kandydaci często napotykają na bariery związane m.in. z oceną kompetencji cyfrowych, oczekiwaniem formalnych kwalifikacji lub trudnościami z adaptacją nowych technologii takich jak narzędzia AI.

W praktykach biznesowych coraz częściej pojawiają się narzędzia cyfrowe, ale to kompetencje miękkie oraz umiejętność współpracy z technologią decydują o sukcesie kandydatów. W raporcie pojawia się również refleksja nad tym, jak automatyzacja części procesów rekrutacyjnych wpływa na doświadczenia osób aplikujących o pracę, w tym jak są prezentowane oferty oraz oceniane profile kandydatów.

Około 7 na 10 kandydatów zgadza się ze stwierdzeniem, że „jaka rekrutacja, taka firma w środku”, co oznacza, że sposób prowadzenia procesu rekrutacyjnego jest dla nich bezpośrednim wyznacznikiem jakości środowiska pracy w danej organizacji. Jedynie 16% badanych deklaruje, że przebieg rekrutacji nie wpływa na ich ocenę pracodawcy.

Raport przygotowany w ramach projektu pozakonkursowego FERS pn. „Rozwój i doskonalenie systemu sektorowych rad ds. kompetencji”.

Pełna treść raportu „Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań” znajduje się na stronie PARP.