Rola i zadania doradcy restrukturyzacyjnego

Celem każdego postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie upadłości danego przedsiębiorstwa. Przeprowadza się je, by ocalić tego dłużnika, który jest niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością. Kluczowym etapem każdego postępowania restrukturyzacyjnego jest odpowiedni wybór doradcy restrukturyzacyjnego, który – w trakcie trwania postępowania – aktywnie wspiera przedsiębiorcę w przygotowaniu planu restrukturyzacyjnego, propozycji układowych, sporządzeniu spisu wierzytelności oraz zebraniu głosów wierzycieli. Doradca może także pełnić również rolę syndyka w postępowaniu upadłościowym (zarządzając w takim procesie majątkiem upadłego, zabezpieczając go i przystępując do likwidacji oraz wykonując obowiązki przewidziane przepisami o ochronie roszczeń pracowniczych) lub zarządcy nad przedsiębiorstwem w postępowaniu egzekucyjnym.

Ogólnie rzecz ujmując  - zadania doradcy restrukturyzacyjnego obejmują zarządzanie przedsiębiorstwem w sytuacji kryzysowej. Doradca musi wobec powyższego posiadać szeroką wiedzę z zakresu zarządzania, ekonomii i finansów, ale także odpowiednie umiejętności komunikacyjne i negocjacyjne. Doradca jest bowiem odpowiedzialny za swoje decyzje podejmowane w postępowaniach zarówno dyscyplinarnie, jak i majątkowo (posiadając obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej).

Trzeba zauważyć, iż rola doradcy restrukturyzacyjnego różni się nieco w zależności od danego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego. W postępowaniu o zatwierdzenie układu doradca pełni funkcję nadzorcy układu, kontroluje czynności dłużnika dotyczące majątku, wspiera przedsiębiorcę w przygotowaniu planu restrukturyzacyjnego i propozycji układowych oraz sporządza spis wierzytelności i składa sprawozdania sędziemu-komisarzowi. W postępowaniu układowym oraz w przyspieszonym postępowaniu układowym doradca pełni funkcję nadzorcy sądowego, udziela przedsiębiorcy zgody na czynności wykraczające poza zwykły zarząd, sporządza (sam) plan restrukturyzacyjny i spis wierzytelności oraz ocenia propozycje układowe i doradza ich zmiany. W postępowaniu sanacyjnym wreszcie - doradca pełni funkcję zarządcy, obejmuje zarząd nad masą sanacyjną dłużnika, zarządza nią i realizuje plan restrukturyzacyjny, a także sporządza spis inwentarza i ocenia propozycje układowe.

Przed wejściem w życie ustawy prawo restrukturyzacyjne na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej obowiązywała jedynie ustawa prawo upadłościowe i naprawcze, którego prowadzenie w decydującym zakresie powierzono wyłącznie syndykowi. Wobec braku alternatywy, w obiegu prawnym pozostawał więc jedynie ten tytuł. Wprowadzenie zawodu doradcy restrukturyzacyjnego w 2015 roku - skutkowało natomiast, co oczywiste, koniecznością uporządkowania tytulatury związanej z prowadzeniem danego postępowania, różni się ona bowiem w zależności od tego co robi doradca restrukturyzacyjny, jak zostało to szczegółowo wskazane powyżej. Odpowiednio zatem, obecnie postępowania restrukturyzacyjne (wymienione chronologicznie w akapicie powyżej) prowadzi nadzorca układu, nadzorca sądowy lub zarządca, a postępowanie upadłościowe prowadzi syndyk. Żeby zaś móc występować we wszystkich ww. rolach należy posiadać uprawnienia doradcy restrukturyzacyjnego. Nie zawsze zatem każdy doradca restrukturyzacyjny jest syndykiem, natomiast każdy syndyk jest (musi być) doradcą restrukturyzacyjnym. Warto też odnotować w praktyce, iż posługiwanie się sformułowaniem „syndyk” jest zwrotem grzecznościowym wobec osób wykonujących zawód doradcy restrukturyzacyjnego, stosowanym głównie przez sędziów i innych reprezentantów wymiaru sprawiedliwości.

Doradca restrukturyzacyjny posiada bardzo szeroki zakres uprawnień, które obejmują w szczególności:

1. Pełnienie funkcji syndyka w postępowaniach upadłościowych,
2. Działanie jako nadzorca sądowy lub zarządca w postępowaniach restrukturyzacyjnych,
3. Świadczenie usług doradczych w zakresie restrukturyzacji i upadłości przedsiębiorstw,
4. Reprezentowanie dłużników lub wierzycieli w postępowaniach sądowych związanych z niewypłacalnością.

Dzięki uprawnieniom wskazanym powyżej - doradca restrukturyzacyjny odgrywa kluczową rolę w procesach mających na celu przywrócenie stabilności finansowej przedsiębiorstw oraz ochronę interesów wierzycieli.

Aby uzyskać licencję doradcy restrukturyzacyjnego, kandydat do jej uzyskania musi spełnić określone kryteria, tj.:

1. Posiadać obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
2. Posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
3. Ukończyć studia wyższe i uzyskać tytuł magistra (lub równorzędny),
4. Znać język polski w stopniu niezbędnym do wykonywania czynności syndyka, nadzorcy lub zarządcy,
5. Posiadać nieposzlakowaną opinię,
6. W okresie 15 lat przed złożeniem wniosku przez co najmniej 3 lata zarządzać majątkiem upadłego, przedsiębiorstwem lub jego wyodrębnioną częścią w Polsce lub innym państwie członkowskim UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim EFTA,
7. Nie być karanym za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
8. Nie być podejrzanym ani oskarżonym o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,
9. Nie być wpisanym do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego ani ujawnionym w Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości.
10. Złożyć z pozytywnym wynikiem egzamin przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Ministra Sprawiedliwości.

Po zdaniu państwowego egzaminu i złożeniu ślubowania przed Ministrem Sprawiedliwości, doradca restrukturyzacyjny jest wpisywany na prowadzoną przez Ministerstwo listę osób posiadających licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Co istotne, doradcą restrukturyzacyjnym może zostać także spółka prawa handlowego, jeśli jej wszyscy wspólnicy spełniają odpowiednie wymagania.

Na koniec, niejako podsumowując – należy zauważyć, iż postępowanie restrukturyzacyjne składa się z kilku kluczowych etapów:

1. Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa – ocena sytuacji finansowej danego dłużnika oraz identyfikacja przyczyn powstałych problemów,
2. Przygotowanie planu restrukturyzacyjnego – opracowanie strategii działań mających na celu poprawę sytuacji finansowej danego przedsiębiorstwa,
3. Negocjacje z wierzycielami – uzgodnienie warunków spłaty zobowiązań oraz ewentualnych ulg czy odroczeń,
4. Realizacja planu restrukturyzacyjnego – wdrożenie zaplanowanych działań naprawczych,
5. Monitorowanie i kontrola – bieżąca ocena postępów oraz wprowadzanie ewentualnych korekt w planie restrukturyzacyjnym.

Należy wskazać, iż każdy z ww. pięciu etapów – dla swej skuteczności wymaga ścisłej współpracy pomiędzy doradcą restrukturyzacyjnym a zarządem restrukturyzowanego przedsiębiorstwa oraz wierzycielami, aby osiągnąć zamierzony cel, jakim jest przywrócenie płynności finansowej dłużnika prowadzące do uratowania firmy i uniknięcia konieczności ogłoszenia jej upadłości.

radca prawny Łukasz Bogaczyk

Kancelaria Radcy Prawnego Maciej Sójka w Poznaniu

https://maciejsojka.pl/