Publikacja Banku Światowego pt. „Analiza Value for Money – praktyka i wyzwania: w jaki sposób organy administracji publicznej podejmują decyzję, kiedy zastosować formułę ppp do realizacji projektów z zakresu infrastruktury i usług publicznych”1 stanowi sprawozdanie z konferencji, jaka została zorganizowana 28 maja 2013 roku przez Grupę Banku Światowego w celu wymiany doświadczeń praktyków ppp z krajów, w których podejście i narzędzia analizy VfM są stosunkowo dobrze rozwinięte.

Problem, jakiemu została poświęcona konferencja, wydaje się mieć dość wąski i techniczny charakter, jednak w istocie rzeczy zagadnienia związane z analizą Value for Money (VFM) odgrywają strategiczne znaczenie przy kształtowaniu programów partnerstwa publiczno-prywatnego (ppp) oraz w procesie przygotowania i realizacji indywidualnych projektów ppp. Wynika to przede wszystkim z miejsca, jakie kategoria VFM zajmuje na płaszczyźnie formalnej, zgodnej z obowiązującymi rozwiązaniami systemowymi lub na płaszczyźnie merytorycznej, np. w sporach i debatach na temat efektywności ppp z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia w procesie decyzyjnym prowadzącym do podjęcia projektu ppp.

W rosnącej liczbie krajów, które stosują ppp, podstawowym uzasadnieniem decyzji o wyborze tej właśnie formuły organizacji i finansowania projektów infrastrukturalnych jest stwierdzenie, że dany projekt osiąga przy wykorzystaniu ppp pozytywną wartość VFM, czyli inaczej mówiąc, jest on bardziej opłacalny pod względem ekonomicznym niż gdyby miano zrealizować go według tradycyjnych procedur zamówienia publicznego. Podejście przyznające VFM centralną rolę w procesie wyboru formy realizacji inwestycji w obszarze infrastruktury jest regułą przede wszystkim w krajach przodujących pod względem skali i zakresu wykorzystania ppp, a więc tym samym w krajach, gdzie rozwiązania instytucjonalne i analityczne są najbardziej rozwinięte. Wspomniane kraje, takie jak Wielka Brytania, Kanada czy Australia, doszły do swoich rozwiązań w zakresie ppp stopniowo, w drodze podobnie przebiegającej ewolucji. We wczesnej fazie rozwoju ppp głównym powodem zainteresowania podmiotów publicznych tą formą realizacji inwestycji były względy fiskalne, a ściślej szukanie możliwości sfinansowania inwestycji w infrastrukturze „poza bilansem” sektora publicznego (bez wpływu na budżet i dług publiczny). Efektywność ekonomiczna była w tej sytuacji na dalszym planie, co nieuchronnie prowadziło do różnego rodzaju komplikacji, nadużyć i niepowodzeń przy ich realizacji. Na bazie tych pierwszych, negatywnych doświadczeń wypracowano stopniowo model ppp, który można określić jako dojrzały. Opiera się on na stosowaniu VFM jako kluczowego kryterium decyzji o podjęciu realizacji projektu ppp. Ten kierunek rozwoju ppp, niezależnie od jego zasadności ekonomicznej, wynikał także z przesłanek natury politycznej i społecznej – chodziło o częściowe odpolitycznienie procesu decyzyjnego związanego z projektami ppp oraz o wyciszenie kontrowersji i emocji, jakie te projekty budziły.

Omawiana publikacja Banku Światowego traktuje model ppp, w którym VFM jest centralną kategorią decyzyjną, jako naturalny wzorzec, do którego przyjęcia powinny zmierzać wszystkie kraje zainteresowane realizowaniem inwestycji w tej formule. Podobne stanowisko zajmują także inne organizacje międzynarodowe, które z racji swoich zadań definiowały rekomendacje lub zasady postępowania w odniesieniu do programów ppp. Można tu wskazać np. Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD), która w 2012 roku przyjęła oficjalny dokument pt. „Zasady publicznego zarządzania projektami ppp”2. Jednym z trzech generalnych celów wskazanych przez OECD, które powinny być realizowane w kontekście dobrze rozumianego interesu publicznego, jest stosowanie VFM jako kryterium decyzji o realizacji projektu ppp.

Publikacja pt. „Value-for-Money - praktyka i wyzwania: w jaki sposób organy administracji publicznej podejmują decyzję, kiedy zastosować formułę PPP do realizacji projektów z zakresu infrastruktury i usług publicznych” została przetłumaczona na język polski za zgodą wydawcy: (The Office of the Publisher, The Wold Bank)